Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
॥ અમ્ ॥ द्वितीयाध्यायस्य तृतीयः पादः
નમસ્-પુરો તેઃ –૭-૫-ષ્ઠિ ૨: સઃ । ૨-૩-૨ અર્થ :- ગતિસંજ્ઞક એવા નમસ્ અને પુર્ ના ર્ નો દ્, વ્, પ્ અને ૢ પરમાં હોય તો મૈં થાય છે.
સૂત્રસમાસ :- નમજ્જ પુસ્ત્ર તયો: સમાહાર
कश्च खश्च पश्च फश्च एतेषां समाहारः
વિવેચન :- નમસ્ટ્સ = નમસ્કાર કરીને
-
-
નમપુર, તસ્ય (સમા.૪.)
લપમ, તસ્મિન્ (સમા.૪.)
નમસ્ + – પ્રાશને ૫-૪-૪૭ થી વત્તા પ્રત્યય.
નમસ્ + ? + ત્વા — સાક્ષાવતિ... ૩-૧-૧૪ થી ગતિસંજ્ઞા, તિવવન્ય..... ૩-૧-૪૨ થી તત્પુ. સ., અનગ.... ૩-૨-૧૫૪ થી ત્યા નો થવુ. નમસ્ + + યક્ — હ્રસ્વસ્ય તા... ૪-૪-૧૧૩ થી ૢ પછી ત્ આગમ. નમસ્ + ૢ + ત્ + યમ્ - સોઃ ૨-૧-૭૨ થી ર્ નોર્ નમસ્ત્ય – આ સૂત્રથી ર્ નો સ્ આદેશ થવાથી નમસ્કૃત્ય થયું. પુરસ્કૃત્ય = આગળ કરીને. પુરોસ્તમવ્યયમ્ ૩-૧-૭ થી ગતિસંજ્ઞા, અન્ય સાધુનિકા નમસ્કૃત્ય પ્રમાણે.
गतेरिति किम् ? नमः कृत्वा = નમઃ શબ્દનું ઉચ્ચારણ કરીને. અહીં નમસ્ એ અવ્યય નથી, પરંતુ શબ્દ છે. દ્વિ. એ.વ. નો અભ્ પ્રત્યય લાગીને બનતો જીવ્ ૧-૪-૫૯ થી મમ્ નો લોપ થયો છે. તેથી ગતિસંજ્ઞાના અભાવમાં આ સૂત્ર ન લાગે. ૫ પાત્તે... ૧૩-૫૩ થી વિસર્ગ થયો. અથવા હ્ર ધાતુના યોગમાં ૩-૧-૧૪ થી ગતિસંજ્ઞા વિકલ્પે થાય છે તેથી જ્યારે ગતિસંજ્ઞા ન થાય ત્યારે વિસર્ગ થાય છે.
तिस्रः पुरः करोति = ત્રણ નગરને કરે છે. અહીં પુરૂ એ શબ્દ છે તેથી ગતિસંજ્ઞા થતી નથી, તેથી આ સૂત્ર નથી લાગ્યું.
