Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૬પ
૫. સ્વાદેન્દ્રાય = ઈન્દ્રને સ્વાહા. ૬. સ્વધા -પિતૃM: = પિતૃદેવને સ્વધા. (સ્વાહા)
અર્થવઢળે નાનર્થસ્થ' અર્થવાનું નું ગ્રહણ કરાયે છતે અનર્થકનું ગ્રહણ થતું નથી. અહીં નમ એ અર્થવાનું નું ગ્રહણ કરાયેલ છે. તેથી “નમતિ નું ગ્રહણ થતું નથી. કારણ કે તે નામધાતુનું રૂપ બનેલ છે. જ્યારે નમનું અવ્યય છે. સૂત્ર જુદુ રચ્યું તે નવી ની નિવૃત્તિ માટે છે. ક્યારેક સમગ્ર દેશમાં વા ની નિવૃત્તિ કરવી હોય તો સૂત્ર જુદું બનાવે. ક્યારેક એક દેશમાં વા ની નિવૃત્તિ કરવી હોય તો પણ સૂત્ર જુદું બનાવે. અહીં ‘તિ' એ કલ્યાણ વાચક શબ્દ હોવાથી તા . ર–૨–૬૬ થી વા ની પ્રાપ્તિ હતી. પરંતુ આ સૂત્રમાં “તિ' શબ્દનું ગ્રહણ કરવાથી હવે ૨–૨–૬૬ થી વિકલ્પ ચતુર્થી ન થતાં આ સૂત્રથી આશીર્વાદ અર્થમાં પણ નિત્ય ચતુર્થી થશે. આ પ્રમાણે “સ્વત’ રૂપ એક દેશમાં વા ની નિવૃત્તિ કરવા માટે પૃથફ રચના કરી.
અપાદાનમાં પંચમી વિભક્તિ- .
જેને અપાદાન કારક સંજ્ઞા થાય છે તેને પગલાને ર–૨–૬૯ સૂત્રથી પશ્ચમી વિભક્તિ થશે. જ્યારે અપાદાન કારક સંજ્ઞા ન થાય ત્યારે પણ શરે ર-ર-૮૧ સૂત્ર ન લગાડતાં જેને પંચમી વિભક્તિ જ કરવી છે તેને ગાડવધી –૨–૭૦ વિગેરે સૂત્રો લાગશે.
પશ્ચયપવિતાને ૨–૨–૬૨ અર્થ - અપાદાનમાં ગૌણ નામથી એ.વ, દ્ધિ.વ, અને બ.વ. માં અનુક્રમે
સિ, પાસ્ સ્વરૂપ પંચમી વિભક્તિ થાય છે. વિવેચન – એ.વ. – ગ્રામમ્િ ગચ્છતિ = ગામથી આવે છે.
દ્વિવ. – વોરામ્યમ્ માછતિ = ગાયને દોહવાના બે સ્થાનેથી : આવે છે. બ. વ. – વિનેગો માછિતિ વનોમાંથી આવે છે.
