Satthisay Payaranam

Author(s): Jaydarshanvijay
Publisher: Jinagna Prakashan

Page 36

... सविसयपयरणं। इह 'अपि' पुनरर्थे, एकः पुनर्न संदेहो यज्जिनधर्मे, तृतीयाऽत्र सप्तम्यर्थे, आराध्यमानेऽस्ति मोक्षसुखम् । तं पुनर्जिनधर्ममत्युत्कटपुण्येन सम्यक्त्वलक्षणेन रहितानामभिनिवेशिनां दुर्विज्ञेयम्', न तु सर्वेषां लघुकर्मणाम् ॥ १५ ॥
ભાવાર્થઃ વળી એક વાત નિઃસંદેહ છે કે જિનેશ્વરનો ધર્મ આરાધતે છતે મોક્ષસુખ થાય છે. વળી તે જિનધર્મ, સમ્યકત્વરૂપ અત્યુત્કટ પુણ્યથી રહિત આભિનિવેશિ જીવોને દુઃખે કરીને જાણી શકાય તેવો છે. સર્વ લઘુકર્મીઓને દુર્વિય નથી.
सव्वंपि वियाणिज्जइ लब्भइ तह चरिमाई जणमज्झे ।
एकंपि भाय ! दुलहं जिणमयविहिरयणसुवियाणं ॥ १६ ॥ [ सर्वमपि विज्ञायते लभ्यते तथा चतुरिमादि जनमध्ये ।
एकमपि भ्रातः ! दुर्लभं जिनमतविधिरत्नविज्ञानम् ॥ ] ગાથાર્થ : લોકોમાં ચતુરતા વગેરે બધું જ જાણી શકાય છે. મેળવાય છે પણ ભાઈ!
એક જિનમતના વિધિરૂપ રત્નનું વિજ્ઞાન જ દુર્લભ છે. सर्वमपि लोकव्यवहारजनरञ्जनादि विज्ञायते, तथा, लभ्यते चतुरिमा = उचितकार्येषु दक्षता तथाविधजनमध्ये। किं तर्हि ? । 'अपिः' अवधारणे । एकमेव हे भ्रातः ! दुर्लभम् । किं तत् ? । अर्हन्मतस्य विधिरेव रत्नमिव रत्नं तस्य सुष्ठ विज्ञानम्, उपलक्षणत्वात् करणं च ॥ १६ ॥
ભાવાર્થ તેવા તેવા પ્રકારના લોકોમાં, લોકવ્યવહાર, જનરંજનાદિ બધું જાણી શકાય છે તથા ઉચિતકાર્યોમાં દક્ષતા પણ મેળવાય છે, પરંતુ એક જ ભાઈ! અરિહંતના મતના વિધિરૂપી રત્નનું વિશિષ્ટ જ્ઞાન અને ઉપલક્ષણથી તે વિધિનું કરણ દુર્લભ છે.
मिच्छत्तबहुलयाए विसुद्धसम्मत्तकहणमवि दुलहं ।
जह वरनरवइचरियं पावनरिंदस्स उदयम्मि ॥ १७ ॥ [ मिथ्यात्वबहुलतायां विशुद्धसम्यक्त्वकथनमपि दुर्लभम् ।
यथा वरनरपतिचरितं पापनरेन्द्रस्योदये ॥ ] ગાથાર્થ : મિથ્યાત્વની બહુલતામાં વિશુદ્ધ સમ્યકત્વનું કથન પણ દુર્લભ છે. જેમ પાપ
રાજાનાં ઉદયમાં શ્રેષ્ઠ રાજાનું આચરિત, દુર્લભ હોય તેમ. मिथ्यात्वस्य पञ्चभेदस्य कालादिदोषाद् बहुलतायां मिथ्यात्व-मिथ्यात्ववतोरभेदाद् मिथ्यात्वप्राचुर्ये विशुद्धसम्यक्त्वकथनमपि, आस्तां पालनम्, दुर्लभम्; यथा वरनरवरस्य 'राज्ञश्चरितं' शिष्टपालनदुष्टनिग्रहादि, तत् पापनरेन्द्रस्यान्यायनृपतेरुदये कथयितुमपि दुर्लभमिति ॥ १७ ॥ १.- अत्र 'विदुः' इति क्रियाऽध्याहार्या, द्वितीयाया अन्यथानुपपत्तेः, धर्मशब्दस्य संस्कृते पुंल्लिङ्गत्वात् ।