Samyakdarshan ane Aatmshakti

Author(s): Mumukshu
Publisher: Rasikbhai Shah

Page 7

અર્થ :- જે જીવે પ્રસન્નચિત્તથી આ ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્માની વાત જ સાંભળી છે તે ભવ્યપુરૂષ ભવિષ્યમાં થનારી મુકિતનો નિશ્ચયથી પાત્ર થાય છે, અર્થાત્ તે જરૂર મોક્ષમાં જાય છે.
અહીં કહ્યું કે જે જીવે માત્ર આત્માની વાત જ સાંભળી છે તે નિશ્ચયથી મોક્ષનો પાત્ર બને છે. તે ચૈતન્યસ્વરૂપની વાત પ્રસન્નચિત્તથી સાંભળે તેની મુકિત નિશ્ચિત છે. તો પ્રસન્નચિત્ત કોને કહેવાય ?
જયાં સુધી જીવમાં મળ-કષાય પરિણતિ એટલે રાગ-દ્વેષરૂપ પરિણામ વર્તે છે ત્યાં સુધી તે મલિન ચિત્તવાળો કહેવાય. જેમ જેમ કષાય મંદ થાય તેમ તેનામાં વિશુદ્ધિ આવે છે. અને ત્યારે તેને આત્માની વાતો સાંભળવાની રૂચિ થાય છે, પછી તે પ્રમાણે તેમ વર્તવાનો પુરૂષાર્થ કરતાં કયારેક વિશુધ્ધિનાં અંશો વધતાં તેને આત્મઅનુભવ થાય છે. અને તેનાં આધારે તે છેવટની સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરે છે. શ્રીમદ્ આનંદધનજી મહારાજ સાહેલ પહેલા ઋષભદેવ સ્વામીના સ્તવનમાં કહે છે કે :
“ચિત્ત પ્રસન્ન રે પૂનફળ કહ્યું રે, પૂજા અખંડિત એહ” અંતરમાં જે મળાદિ દોષો ભર્યા છે તેને દૂર કરીને જે ચિત્ત વિશુધ્ધ થયું (પ્રસન્ન થયું, અને તે દ્વારા કરવામાં આવેલી પૂજા છે તે અખંડિત છે. એટલે કે ખંડા ણાને પામતી નથી. માટે જ અહીં કહ્યું કે પ્રસન્નચિત્તથી જો આત્માની વાત પોતાના શુધ્ધસ્વરૂપને પામવાના લક્ષે સાંભળે તો તે પોતાના શુધ્ધસ્વરૂપને અવશ્ય પામશે. સમયસાર ગાથા-૪માં કહ્યું છે કે :- કામભોગ અને બંધનની કથા તો સર્વે જીવોએ પૂર્વે અજ્ઞાનીપણે અનંતવાર સાંભળી છે, પરિચયમાં લીધી છે અને તેનો અનુભવ પણ કર્યો છે, પરંતુ પરથી વિભકત-(જાદો) જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ એકાકાર આત્માની વાત પૂર્વે કદી સાંભળી નથી, પરિચયમાં લીધી નથી ને તેનો અનુભવ પણ કર્યો નથી. તેણે ચૈતન્યનો પક્ષ નથી કર્યો પણ રાગના પક્ષમાં જ તે રોકાયો છે. સ્વભાવમાં ઉલ્લાસ આવે તો તે તરફ વળીને પુરૂષાર્થ વડે તેનો અનુભવ કરે જ.
ભાઈશ્રી, તમે જે પ્રશ્નો લખ્યા તેના ઉત્તર મારી બુદ્ધિ અનુસાર કંઈક લખું છું તે જાણશો અને અધ્યાત્મ આગમનો ચર્ચાગભિત પત્ર તો શીઘ