________________
*
બાર ભાવનાનું વર્ણન
છે કથનાર અહંન છે. એ ઉપર્યુક્ત બારે ભાવના પ્રતિદિવસ ભાવવી જોઈએ. તે ભાવનાઓનું કાંઈક સ્વરૂપ અમેનિરૂપણ કરીએ છીએ. . તેમાં સંસારમાં સર્વ પદાર્થોની અનિત્યતા વિચારવી તે અનિત્યભાવના ૧. પ્રાણિયોને મરણ વિગેરે ભયવાળા આ સંસારમાં કેઈપણુ શરણુ નથી એમ ચિંતવવું તે અશરણભાવના ૨, જીને ચોરાશી લાખ યોનિમાં પરિભ્રમણ કરવું પડે છે એમ વિચારવું તે સંસારભાવના ૩, એકલેજ જીવ ઉત્પન્ન થાય છે, એકલેજ કર્મોને એકઠાં કરે છે, એકલેજ તે કર્મોને ભેગવે છે. ઈત્યાદિ વિચારવું તે એકત્વભાવના , દેહથી જીવ જૂદે થયે છતે પુત્ર, સ્ત્રી, ધન વિગેરે પદાર્થોથી અત્યંત ભેદ થાય છે. આ કારણથી વાસ્તવિક રીતે લેકમાં કેઈને પણ સંબંધ નથી, ઈત્યાદિ ચિંત. વવું તે અન્યત્વભાવના ૫, સાત ધાતુમય દેહનાં નવ દ્વારે નિરંતર સવ્યા કરે છે, મલ, મૂત્ર, શ્લેષ્મ વિગેરે બીભત્સ વસ્તુઓ સહચારિ હોય છે. આથી દેહનું શુચિવ ક્યાંથી હોય ? ઈત્યાદિ વિચારવું તે અશોચભાવના ૬, સંસારમાં રહેલ સમસ્ત જીવોને મિથ્યાત્વ, કષાય, અવિરતિ, પ્રમાદ, આતધ્યાન, દ્રધ્યાન વિગેરે હેતુઓ વડે નિરંતર કર્મો બંધાય છે ઈત્યાદિ ચિંતવવું તે આસવભાવના ૭, મિથ્યાત્વ વિગેરે કર્મબંધના હેતુઓને સંવરનાર સમ્યકત્વ વિગેરે ઉપાયોને વિચારવા તે સંવરભાવના ૮, નિર્જરી બે પ્રકારની છે ૧ સકામા, ૨ અકામા. તેમાં સકામા નિજેરા સાધુઓને અને અમા નિ જરા અજ્ઞાની છોને હોય છે. બાર પ્રકારના તપવડે જે કર્મ ક્ષય કરવામાં આવે તે સકામનિર્જરા અને તિર્યંચ વિગેરે અને તરશ, ભૂખ, છેદ, ભાર ઉપાડ વિગેરે અનિચ્છાએ કષ્ટ સહન કરવામાં જે કર્મને ક્ષય થાય તે અકામનિર્જરા જાણવી. એવા પ્રકારની નિર્જરાભાવના ૯, કેડ ઉપર હાથ
સ્થાથી પગ તિરછા પહોળા કરી રહેલ પુરૂષ જેવા આકારવાળા ધર્માસ્તિકાય વિગેરે છ દ્રાથી ભરેલ ચૌદ રાજલકનું ચિંતવવું તે લકસ્વભાવ ભાવના ૧૦,અનંતા કોળે મનુષ્યપણું વિગેરે સામગ્રી મળવા છતાં પણ પ્રાચે ધિબીજ છાને દુર્લભ છે ઈત્યાદિ
