________________
૭૪
શ્રી સંબધ સપ્તતિકા ભાષાંતર.'
બીજા વ્રતરૂપી ભારે વહન થઈ શકે તેવા છે, અને તે ભારે વિસામો લેતાં પણ વહન કરાય છે; શીલવ્રતરૂપી ભાર તે જાવજજીવ સુધી વિસામે લીધા વિના જ વહન કરવું જોઈએ. ૨
તે જ કહે છે – सीलं कुल-आहरणं, सीलं रूवं च उत्तमं लोए । सीलं चिय पंडिच्चं, सीलं चिय निरुवमं धम्मं ॥ ४२ ॥
શીલ એજ ફળનું આભૂષણ છે, શીલજ આ લેકમાં ઉત્તમ રૂપ છે, શીલ એજ પાંડિત્ય છે અને શીલજ નિરુપમ ધર્મ છે. ૪૨
વ્યાખ્યાર્થ–બ્રહ્માવત કુળનું ભૂષણ છે. શીલ એ ઉત્તમ રુપ છે. જેમ લેકમાં રૂપ આલાદકારક છે, તેમ શીલ પણ સઘળા લોકોને આહ્લાદ ઉપજાવે છે. અથવા શીલવંતનું જ રૂપ વખાણવા લાયક છે. શીલરહિત મનુષ્યના રૂપથી શું? તથા શીલ એજ પંડિતાઈ-ચતુરાઈ છે. દુઃશીલીઆઓનું પંડિતપણું શા કામનું ? કહ્યું છે કે
સંસારથી ભયભીત થયેલા શ્રેષ્ઠ મનુષ્ય પણ ધર્મ તરવા જાણે છે, ધર્મતત્ત્વ કહે છે-ઉપદેશ આપે છે અને ભાવનાઓ ભાવે છે, પરંતુ શીલ ધારણ કરી–પાળી શકતા નથી. ૧
તથા શીલજ અસાધારણ પુણયને ઉપાય છે. કહ્યું છે કે – તેજ દાન, તેજ તપ, તેજ ભાવ, તેજ વ્રત ખરેખર પ્રમાણુ થઈ શકે કે જેમાં આંતરિક શત્રુઓના હૃદયને ભેદવામાં નવીન પ્રકારના ખીલા (શલ્ય) જેવું શીલ ધારણ કરવામાં આવતું હોય. ૧
શીલવંતે કુમિત્રને સંગ પરિહર જોઈએ, એથી ત્રણ ગાથાઓ વડે કુમિત્રેના સંગને પરિહાર કરાવતા ગ્રંથકાર કહે છે –
वरं वाही वरं मच्चू, वरं दालिद्दसंगमो। वरं अरण्णवासो य, मा कुमित्ताण संगमो ॥ ४३ ॥
ગાથાર્થ-વ્યાધિ ભલે હો, મૃત્યુ ભલે હો, દારિદ્રને સંગ ભલે થાવ, અરણ્યમાં વાસ પણ ભલે હે પરંતુ કૃમિને સંગમ ન હો. ૪૨
