________________
૧૪૦
શ્રી સ ંખેધ સપ્તતિકા—ભાષાંતર.
99
અને અતિથિસ વિભાગ તે પ્રતિનિયત દિવસે અનુòયઆચરવા ચેાગ્ય છે, પ્રતિદિન અનુòય–આચરવા ચોગ્ય નથી. તથા તત્વાર્થવૃત્તિમાં—“ સામાયિક, દેશાવકાશિક, પૌષધ અને અતિથિસવિ ભાગ એ ચાર શિક્ષાવ્રતા છે. સામાયિક અને દેશાવકાશિક એ એ પ્રતિદિવસ અનુષ્ઠય-આચરવા ચેાગ્ય છે. અર્થાત્ પુનઃ પુનઃ ઉચ્ચરાય છે. પાષધ અને અતિથિસ વિભાગ તા પ્રતિનિયત દિવસે અનુòય–આચરવા ચેાગ્ય છે, પ્રતિદિવસ આચરવાનાં નથી, પુન: પુન: અષ્ટમી વિગેરે તિથિયામાં આચરાય છે. તથા હરિભદ્રાચાયે કરેલી શ્રાવક પ્રગતિ વૃત્તિમાં— તેમાં પ્રતિદિવસ અનુષ્ઠેય આચરવા ચેાગ્ય એ સામાયિક અને દેશાવકાશિક પુન: પુન: ઉચ્ચારવાં એ ભાવ છે. પાષધાપવાસ અને અતિથિ સંવિભાગ તા પ્રતિનિયત દિવસે અનુðય આચરવા ચાગ્ય છે, પ્રતિદિવસ આચરણીય નથી. ” એવી રીતે પંચાશક વૃત્તિમાં અને શ્રી શ્રીચ દ્રસૂરિએ કરેલી ષડાવશ્યક વૃત્તિમાં પર્દિનામાં પૈષધ કરવાના અને અન્ય દિનેમાં નિષેધપર વાકયવિસ્તાર સંભળાય છે. આ
66
,,
૧ અહિં પૌષધવ્રતને માત્ર પદિવાનુ` ક બ્ય ઉદ્દેશી દર્શાવેલા સધળા પાડોનો ઇષ્ટ અર્થ જો કે સ્થૂલ બુદ્ધિ મનુષ્યોને તત્કાળ જણાય છે, તા પણ બન્ને પક્ષવાળાઓને સમ્મત આચાયોએ રચેલ શાસ્ત્રો સાથે એકવાક્યતા અને સયુક્તિયાની ગવેષણા કરતાં પ્રતિભાશાલિ પુરૂષોને તે અર્થ વિરૂદ્ધજ ભાસે છે. તે આ પ્રમાણે—પૂર્વ ધર્ શ્રીમ ્ ઉમાસ્વાતિ વાચકજીએ રચેલ તત્ત્વાર્થ ભાષ્યના “ સેડટમાં ચતુરંગી પચીમન્યતમાં વા તિથિમિगृह्य આ પાઠની વ્યાખ્યા કરતાં શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિજીએ આ અપ્રકાશિત કર્યો છે કે તે પૌષધાપવાસ બન્ને પક્ષમાં ( શુદ, વદમાં ) અષ્ટમી વિગેરે તિથિના બુદ્ધિવડે નિશ્ચય કરી, તે તિથિએ અથવા અન્યતમાં થા–અન્ય કોઇ પ્રતિપદા ( પડવા ) વિગેરે તિથિએ આ કથનવડે અન્ય તિથિયામાં અનિયમ દર્શાવે છે. અન્ય તિથિયામાં અવશ્ય કવ્યુ નથી, પરંતુ અષ્ટની વિગેરે તિથિયામાં નિયમેન–અવશ્ય કરવા જોઇયે. આ ભાષ્યના અને વિવાદાસ્પદ પાડેને અ કાઇ પણ રીતે અનુગત થતા નથી; તેવા પ્રકારના પ્રામાણિક સ્પષ્ટ અને અપલાપ કરવા પણ યુક્ત નથી. આમ હોવાથી ‘પ્રતિવિલાનુઝૈયે સામાયિજ--ઢેચાયાશિ ’ એ પાઠમાં ‘ પ્રતિવિજ્ઞાનુવ્હેચે ’ એ પદના ‘ પુનઃ પુનરુચાએઁ ” આવા તાત્પર્યા કહીને તે બન્ને તેના આખા
""
ܕܕ
