________________
શ્રી પાષધ વિધિ.
૧૪૧
વિષયમાં વિશેષ અભિલાષીએ અમ્હારા ગુરૂ શ્રી જયસામ ઉપાધ્યાયે કરેલ સ્થાપન્ન પાષધ ષટ્ ત્રિશિકાવૃત્તિ જોવી, કેમકે તેમાં વિસ્તારથી પૌષધને આશ્રિ આક્ષેપાના પરિહારનું કથન કર્યું છે.
તે પેાસહ આહાર વિગેરે ભેદથી ચાર પ્રકારના છે. કહ્યું છે કે- તે પાસહુ ચાર પ્રકારના જણાવ્યા છે, તે આ પ્રમાણે— આહારપેાસહ ૧, શરીર સત્કાર પાસહ ૨, બ્રહ્મચર્ય પાસહ ૩, અને અવ્યાપાર પાસહ ૪, પ્રત્યેક પાસહુ દેશથી અને સર્વથી
દિવસના વ્યાપિપણાની શ ંકાનુ નિવારણ કરી ‘ પૌષધોપવાસાતિથિસંવિ भागौ तु प्रतिनियतदिवसानुष्ठेयौ न प्रतिदिवसाचरणीयौ' भे પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરનાર પૂજ્ય શ્રીમદ્દ હરિભદ્રસૂરિજીને પણ ‘ પૌષધાપવાસ અને અતિથિ સવિભાગ દિવસમાં પ્રતિનિયત- એકજવાર આચરવા યાગ્ય છે, પુનઃ પુનઃ નહિ. ' આ જ અર્થાં ઇષ્ટ જણાય છે. જો કદાચ · TM પ્રતિવિલાવરળીચૌ” એ પદનું પ સિવાયના સિામાં નિષેધપર વ્યાખ્યાન કરવામાં આવે, તે પહેલાં ‘ પુનઃ પુનરુચારું ’ એવો તાત્પર્યા કેમ સ્વીકારાય ? એક જ પ્રકરણમાં એકજ પદના ભિન્ન અર્થે ખાધક વિના યુક્ત નથી. એકાતામાં તો ઉલટુ સાધક પણ સ્પષ્ટ ભાષ્ય વ્યાખ્યાન દર્શાવ્યું. બીજું સાધક પણું શ્રીમદ્ વિપાકાંગમાં આવેલા સુબાહુરિત્ર, નંદણિકાર ચરિત્ર વિગેરેમાં ત્રણ દિવસના અને શ્રી શાંતિનાથરિત્રમાં આવેલા વિજયષના ચરિત્રમાં સાત દિનના પૌષધવ્રતનુ અનુષ્ઠાન જોવાથી વ્યક્ત જ જોવાય છે. આ અર્થમાં વિષયમાં વચનયુક્તિ પણ પ્રાળ છે—કે પ દિવસાની જેમ અન્ય દિવસેામાં પણ સાવદ્ય વ્યાપારાના પ્રત્યાખ્યાન કરવાથી શું વિરતિ નથી થતી ? શું વિરતિ મેાક્ષના સાધનભૂત હાવાથી પ્રાધાન્યપદને યાગ્ય નથી ? અન્ય દિવસેામાં વિરતિના નિષેધ કરવાથી સયત મનવાળા સાધુઓનુ શું ઇષ્ટ સિદ્ધ થાય છે ? વળી ઉપધાન, પૌષધપ્રતિમા વિગેરે પ` સિવાયના દિવસેામાં ક્રમ કરાવાય છે ? વળી પોષધેાપવાસ સાથે ઉચ્ચારેલ અતિથિ સવિભાગ તા પ દિવસોમાં કરવો ઇજ નથી અને પૌષધોપવાસ ઈષ્ટ છે; એમાં નિયામક શુ ? તેથી પૌષધાપવાસ અને અતિથિસ વિભાગ પદિવસે અવશ્ય કરણીય છે અને અન્ય દિવસામાં કરણીય છે. ' આવા અર્થ ઉપરના સ પાડા જણાવે છે. તેવા અઈમાં જ તે તે શાસ્ત્ર અને યુક્તિ અનુસરાયેલી છે. અતિથિ સવિભાગ તા પૌષધને પારણે પર્વે જ કરાય છે. શાસ્રલેખ પણ તે પ્રમાણે કરવાના છે.
