________________
૯૮
શ્રી સુધ સતિકા ભાષાંતર.
'
છે ’ એવી બુદ્ધિ આપે છે—કરાવે છે, મધ્યાહ્ન સમયે ઝાંઝવાના જળની જેમ નિર’તર મિથ્યા દૃષ્ટ વિચારો કરાવે છે અને ભાગળ્યા છતા મહાવૈરી આ ભોગા કુયાનિયામાં જન્મ આપે છે. વિષયાથી વ્યાકુળ ચિત્તવાળા થયેલા આ જ ંતુરહિત અથવા અહિતને જાણતા નથી, તેથી અનુચિત આચરણ આચરતા જીવ લાંખાકાળ સુધી દુઃખરૂપી અરણ્યમાં રખડ્યા કરે છે. તથા કષાયા–જેમાં પ્રાણી પરસ્પર હણાય તે કષ–સંસાર. જેએ વડે જ તુએ સંસારમાં ગમન કરે તે કષાય અથવા કષના–સ'સારના લાભ જેએથી થાય તે કષાયાક્રોધ, માન, માયા અને લાભ કહેવાય છે. તેમાં ક્રોધ-અક્ષમાના પરિણામરૂપ છે, માન—જાતિ વિગેરે થકી ઉત્પન્ન થયેલા અહુ કાર, માયા-ખીજાને ઠગવું વિગેરે સ્વરૂપવાળી, લાભ અસ તાષ રૂપ લુબ્ધતાના પરિણામ. તે અન તાનુખધિ વિગેરે ભેદથી ૧૬ છે. તેમાં અનંત સંસારના અનુબંધ કરાવવાના સ્વભાવવાળા કષાયા અનંતાનુબંધિ કહેવાય છે. કહ્યું છે કે—કોધ, માન, માયા અને લેાભ આ ચારે કષાયેા પ્રાણિયાને અનંત સંસારના અનુબંધ કરાવે છે તેથી તેઓની · અન ંતાનુબંધી ' એવી સંજ્ઞા રાખેલી છે. જો કે બાકીના કષાયેાના ઉદય વિના તેઓના ઉડ્ડય નથી, તેા પણ અવશ્ય અનત સંસારના મૂળ કારણ મિથ્યાત્વના ઉદયને ખેંચી લાવનાર હાવાથી જ અનંતાનુષધિ ’ શબ્દથી ઉચ્ચરાય છે. બાકીના કષાયેા અવશ્ય મિથ્યાત્વના ઉદયને ખે’ચીઆણુતા નથી. આ હેતુથી તેઓના ઉદયનુ યુગપણું હાવા છતાં પણ આ બ્યપદેશ થતા નથી. એથી આ કષાયાનુ જ મા અસાધારણ નામ છે.
:
6
તથા જેઆના ઉદયથી લેશમાત્ર પણ પ્રત્યાખ્યાન થઈ શકતુ' નથી, એથી તે કષાયેા અપ્રત્યાખ્યાન કહેવાય છે. કહ્યું છે કે—આ સંસારમાં જેઆના ઉદયથી પ્રાણી ઘેાડા પ્રત્યાખ્યાન તરફ પણ ઉત્સાહ કરી શકતા નથી; એથી આ બીજા પ્રકારના કષાયે ( ક્રોધ, માન, માયા અને લાભ ) ની · અપ્રત્યાખ્યાન ’સંજ્ઞા
સ્થાપી છે.
તથા સર્વ વિરતિરૂપ પ્રત્યાખ્યાનને આચ્છાદિત કરનાર તે
