________________
મૂવમેન્ટ ડિઓર્ડર્સ અને ડિસ્ટોનીઆ
૧૦૧
આથી ઉપર જણાવેલા સર્વાંઇકલ ડિસ્ટોનીઆ (ટોર્ટીકોલીસ)થી માંડીને બ્લેફેરોસ્પાઝમ, હેમીફેસીયલ ડિસ્ટોનીઆ, રાઇટર્સ ક્રૅમ્પ વગેરેમાં આ ઔષધ જાદુઇ રીતે અક્સીર અને ઉપકારક માલૂમ પડ્યું છે.
આ ઇંજેક્શન આપવા માટેની યોગ્ય ટ્રેનિંગ પામેલ ન્યુરૉલૉજિસ્ટ ડૉક્ટરો ભારત દેશમાં મુંબાઈ, અમદાવાદ, કોલકાતા અને દિલ્હી તથા અન્ય શહેરોમાં છે. આ ઇંજેક્શન કયા સ્નાયુમાં કેટલી માત્રામાં આપવું તે તબીબ નક્કી કરે છે જેથી તેની આડઅસર ન થાય દા.ત., જે સ્નાયુ વધુ ખેંચાયેલો રહેતો હોય તેમાં આ ઇંજેક્શન આપવાથી સ્નાયુમાં સંતુલન આવી જાય છે, ક્રિયાઓ બરાબર થાય છે અને ખેંચાણથી દર્દ રહેતું હોય તો તે પણ જતું રહે છે. કૉસ્મેટિક રીતે પણ દર્દીને સારું રહે છે અને તે વ્યવસાય, નોકરી ફરીથી યથાવત્ કરી શકે છે.
આ ઇંજેક્શન મોંઘું હોય છે જેનો ખર્ચ હેમીફેસીઅલ સ્પાઝમના માટે આશરે ૪થી ૫ હજાર રૂ. થાય. બ્લેફેરોસ્પાઝમ માટે રૂ. ૬ હજારની આજુબાજુ થાય. દર ૪થી ૬ મહિને તેની અસર સામાન્ય રીતે નાશ પામતી હોવાથી ફરી આપવું પડે છે. ક્યારેક કયા સ્નાયુમાં ઇન્જેક્શન આપવું એ સચોટ રીતે જાણવું અઘરૂં પડે તો ઇ.એમ.જી. નામના સ્નાયુઓના ટેસ્ટની મદદથી તે સ્નાયુ શોધવો પડે છે અને ક્વચિત્ જો કોઈ ડોઝ વધુ પડી જાય તો તે સ્નાયુની કામગીરી થોડા દિવસો માટે નબળી પડી જાય, જેમ કે આંખનું પોપચું ઢળી જવું (બ્લેફેરોસ્પાઝમ માટે પોપચામાં ઇંજેક્શન અપાય છે). આથી આ ઇંજેક્શન ફક્ત નિષ્ણાત ન્યુરૉલૉજિસ્ટ અથવા એવી રીતે યોગ્ય ટ્રેનિંગ પામેલા ફિઝિશિયન પાસે જ લેવું જોઇએ.
આ બોટ્યુલિનીયમ ઈંજેક્શન જે બોટોક્સ, ડિસ્પોર્ટ વગેરે નામથી મળે છે, તે બે ચેતાતંતુ જ્યાં ભેગા થાય તે સાયનેપ્સના પ્રિસાયનેપ્ટિક કોલીનર્જિક ટર્મિનલ પર એવી રીતે બંધ (બૉન્ડ) બનાવે છે કે જેથી ચેતાતંતુથી કંટ્રોલ થયેલ સ્નાયુપેશીઓનું ફંક્શનલ ડિનર્દેશન કરે છે અને તેથી તે સ્નાયુની પેશીઓને કમજોર બનાવે છે. આ કમજોરી પછીથી ધીરે ધીરે જતી રહે છે.
આ બોટોક્સ ઈંજેક્શન સારવારનો વ્યાપ અતિ ઝડપથી વિસ્તરતો જાય છે, જેથી ડિસ્ટોનીઆ સિવાય જ્યાં પણ સ્નાયુઓ ખેંચાણ અનુભવતા હોય અથવા સ્નાયુમાં દર્દ ઊભું થતું હોય ત્યાં વાપરવામાં આવે છે. લકવા પછી સ્નાયુઓમાં આવતું કડકપણું (spasticity) અને તેની સાથે અંગોમાં થતી વિચિત્ર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
