________________
૧૦૬
મગજ અને જ્ઞાનતંતુના રોગો
આટલું જરૂર જાણો
મગજનાં એકસ્ટ્રા પિરામિડલ સિસ્ટમમાં બેઝલ ગેન્ગલિયાન કાર્યવાહીમાં રુકાવટ આવવાથી કંપન, ડિસ્ટોનીઆ, કોરીઆ જેવાં મૂવમેન્ટ ડિસઓર્ડસ થાય છે જે ડોપામીન નામન તત્ત્વનાં અસંતુલનથી થાય છે. સર્વાઈકલ ડિસ્ટોનિયા, હેમિફસીયલ સ્પાઝમ, બ્લેફેરો સ્પાઝમ, રાઈટર્સ કેમ્પસ વગેરે ડિસ્ટોનીઆના પ્રકાર છે. મૂવમેન્ટ ડિસઓર્ડરમાં ડિસ્ટોનીઆની સારવાર માટે વપરાતી દવાની આડઅસરો વધુ હોય છે, એટલા માટે એક નવા પ્રકારની સારવાર જેને બોટુલીનમ ઇન્જકશન કહે છે, તે આજકાલ વધુ પ્રચલિત છે. આ ઈજેકશનની કોઈ ખાસ આડઅસર નથી. બેઝલ ગેન્ગલિયામાં રહેલ કોડેટ ન્યુક્લીયસની કાર્યપ્રણાલીમાં સમસ્યા થવાથી હાથ-પગ, ગરદન, મુખ વગેરેનું વિચિત્ર અર્ધ-હેતુપૂર્વક હલન-ચલન ક્રમબદ્ધ રીતે પુનરાવર્તિત થયા કરે છે, જેને કોરીઆ કહે છે. હાથ-પગની આંગળીઓનાં અથવા ગરદન, હોઠ વગેરેનાં ક્રમબદ્ધ પરિવર્તિત અથવા એક સરખાં કંપનને ટ્રેકર કહે છે. શીઘ પરિવર્તિત, આદત જેવી લાગતી હલન-ચલન પ્રક્રિયાને ટિક્સ કહે છે. કેટલીક એલોપથી દવાની આડઅસરથી પણ મૂવમેન્ટ ડિસઓર્ડર્સ થઈ શકે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
