________________
નિદ્રા-વિકાર અને સારવાર
-
૧૩૫
ગંભીર શારીરિક બીમારીઓ જેવી કે હૃદયરોગ, લકવો, કેન્સર વગેરે થઈ જશે તેવી અકારણની ચિંતા અને ભય દૂર કરવા જોઈએ.
– સાથે ધ્યાન, ભ્રામરી વગેરે પ્રાણાયામ, હળવું સંગીત-વાચન ઊંઘ માટે મદદરૂપ છે.
કેટલીક વાર અનિદ્રાની સારવાર કર્યા બાદ જ્યારે દવાઓ બંધ
કરવામાં આવે છે ત્યારે મૂળ રોગ હોય તે કરતાં પણ વધારે વકરી શકે છે તે બાબતનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
(૨) અસ્થિર પગ અને પગનું હલનચલન : (Restless legs syndrome and periodic leg movement) :
અસ્થિર (restless) પગનાં લક્ષણો તરીકે જણાતો વિકાર હંમેશાં સમયસરની ઊંઘમાં વિક્ષેપ કરે છે. આ પ્રકારમાં દર્દી ‘ઘૂંટણીએ ચાલવાથી થતા દુખાવા જેવો દુખાવો પગનાં સાથળ અને પીંડીઓમાં થાય છે તેવી ફરિયાદ કરે છે. આ લક્ષણોમાં પગના સ્થાનની હેરફેરથી થોડો સમય રાહત પણ થાય છે. આ લક્ષણ આમ તો કુદરતી છે પણ ક્યારેક પેરીફેરલ ન્યુરોપથી (ન્યુરાઈટીસ)નો નિર્દેશ કરે છે. આના જેવો જ બીજો વિકાર અનિદ્રામાં વખતોવખત પગની અસ્થિર હેરફેરથી થાય છે, જે દિવસ દરમિયાન વધુ પડતી ઊંઘ માટે કારણભૂત છે. લોહતત્ત્વની ઊણપ (એનિમિયા)થી પીડાતા દર્દીઓમાં આ રોગ વધુ પડતો જોવા મળે છે. આવાં દર્દીઓમાં એનિમિયાની સારવાર ઘણી ઉપયોગી સાબિત થાય છે. ઉપચાર :
ડોપામિનર્જિક દવાઓ, ઑક્સિકોડોન, ગાબાપેન્ટિન, તથા લોહતત્ત્વની ઊણપની સારવાર
(૩) ઊંઘમાં શ્વાસ રૂંધાવો : (Sleep Apnea Syndrome) એના મુખ્યત્વે બે પ્રકાર છે : (a) OSA (b) CSA
(a) Obstructlve Sleep Apnea : ઊંઘમાં નસકોરાં બોલવા; ઊંઘમાં શ્વાસ રોકાઈ જવો અને દિવસે વધારે પડતી ઊંઘ
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
