________________
૧૮૮
મગજ અને જ્ઞાનતંતુના રોગો • પેશાબ અને/અથવા ઝાડાનો અટકાવ થવો કે તે પરનો કાબૂ
ગુમાવવો. • હાથ-પગના કોઈ ભાગમાં સતત દુખાવો થવો. • ચાલતી વખતે પગમાંથી ચંપલ નીકળી જાય તો ખબર ન પડવી
અથવા પગ નીચે ગાદી જેવું લાગવું, બળતરા થવી, હાથે કે પગે કીડીઓ ચડતી હોય તેમ લાગવું. • હાથ-પગના સ્નાયુઓ સુકાવા વગેરે.
કરોડરજજુના રોગો મુખ્યત્વે લક્ષણો-ચિહ્નસમૂહ (syndrome) રૂપે દેખા દે છે અને તે ચોક્કસ પ્રકારના હોઈ નિદાન પણ ઘણી વખત સ્પષ્ટ હોય છે. કરોડરજ્જુના આ બધા રોગોને Myelopathy કહે છે. - જો ગરદનના મણકાની વચ્ચે સ્પાઈનલ કેનાલમાં આવેલી કરોડરજજુને નુકસાન થયું હોય તો તેને cervical Myelopathy (સર્વાઇકલ માયલોપથી) કહે છે, જેમાં પગ ઉપરાંત હાથના હલનચલનની ક્રિયાને તથા સંવેદનાઓને પણ અસર પહોંચે છે. - જો પીઠના મણકા વચ્ચે સ્પાઈનલ કેનાલમાં આવેલી કરોડરજ્જુને નુકસાન થયું હોય તો ફક્ત પગના (એક અથવા બંને) હલનચલનને તથા સંવેદનાને અસર થાય છે, વધુમાં ઝાડા-પેશાબની ક્રિયા પર અસર આવી શકે. આને Dorsal Myelopathy (ડૉઝલ માયલોપથી) કહે છે.
એ નોંધવું જોઈએ કે : ૧. કરોડરજુ કેડના મણકાઓમાં સામાન્ય સંતે હોતી નથી.
એટલે કે Lumbar one (1) મણકાથી કરોડરજજુ સમાપ્ત થાય છે, જેને કોસ મેડ્યુલારિસ કહે છે. ત્યાંથી તે ચેતાઓમાં પરિવર્તિત થાય છે, જેને cauda Equina (ઘોડાના પૂંછડા
જેવું જ્ઞાનતંતુઓનું ઝૂમખું)કહે છે. ૨. ફક્ત કરોડરજ્જુના રોગોમાં મગજને લગતાં ચિહ્નો હોતાં
નથી, જેમ કે બોલવા-સમજવાની ક્રિયા, આંખ, કાન, સુગંધ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
