________________
કવિજીનાં કારત્ન ભવ થાય, ત્યાં સમતાની સાધના શી રીત ટકી શકશે અને વળી, અપમાન, તિરસ્કાર અને મારપીટ કરવાવાળા તા બાપડા અજ્ઞાની હોય છે. એના ઉપર તા કંધ નહીં પણ કરૂણા કરવી ઘટે. એના ઉપર રોપ કરવાનું કેઈ કારણ નથી.” ભગવાનની વાળમાં અખૂટ ધીરજને ગંભીર નાદ ગાજતે હતા.
ક્ષમાશ્રમણ ! જ્યારે આપ અપમાન-તિરસ્કારથી ચલાયમાન ન થયા, મુસીબતો આપને આપના માર્ગથી ન ફરવી શકી, ત્યારે મેં અનુકુળ ઉપસર્ગો પણ કંઈ ઓછા ઊભા નહોતા કર્યા. એ નવયંવનારી સુંદરીએ ત્યારે સેળ શગાર સજીને જેની સામગ્રી સાથે આપની પાસે ભોગવિલાસની ચાગના કરતી હતી, પિતાનાં અર્ધનગ્ન અને ના શરીરથી જાતજાતની કામ ચણાઓનું પ્રદર્શન કરતી હતી, ત્યારે પણ, મેં જોયું કે, આપ તે શુન્ય-જડ પ્રતિમા ની જેમ બિલકુલ નિર્કેપ અને સ્વસ્થ હતા. દુનિયાની મેટામાં મોટી શક્તિઓને પણ ચંચળ અને ચલાયમાન કરી દેનારી સુંદરીઓના હાવભાવ સામે ન આપે પાંપણે ઊંચી કરીને નજર સરખી નાખી, કે ન એથી આપનું રૂંવાડુંય ફરકયું. પ્રભુ! સાચું કહું છું, એ દિવસે મેં આપન ચલાયમાન કરવા માટે ઘણે દિવસથી ચાલતા મારા પ્રયાસેની મને મન હાર માની લીધી. ઊર્વ વીર્ય તપસ્વી! ન શારીરિક કષ્ટ આપને ચલાયમાન કરી શક્યાં; ન સુખ-દુઃખ, માન-અપમાન, તિરસ્કાર અને પૂજા-અર્ચના આપની “માનસમાધિમાં વિક્ષેપ નાખી શકયાં.” જાણે. સંગમના પાપાણ જેવા કઠેર હૃદયના ઊંડાણમાંથી શ્રદ્ધા અને ભક્તિનું નિર્મળ ઝરાણું વહેવા લાગ્યું.
મહાશ્રમના પ્રશાંત મૃખ ઉપર મધુર હાસ્યની
