________________
કવિનાં ક્યારત્ને
૩૭
ગુના સમાજના
હું રાજસ્થાનમા એક જગ્યાએ જઈ પહેાંચ્યા, તાકાઈ ભાઈએ દૂરથી જ વદના કરી એની નજીક જઈને મે પૂછ્યું . “ કહેા ભાઈ, મજામાં તેા છે ને?”
૩
પણ એ તેા પાછા જ હટવા લાગ્યા; હું જેમ જેમ એની નજીક જતા ગયેા, તેમ તેમ એ પાછા હટતા ગયો! મને હુ નવાઈ લાગી. મે પૂછ્યું' : “ભાઈ, આમ કેમ છે? શા માટે પાછા પાછા હટતા જાએ છે ? શા માટે ડરે છે ? ”
ઃઃ
મહારાજ, અમે શું પાછા હટવાના હતા, ઈશ્વરે જ અમને પાછા હટાવી દીધા છે! અમને એવી જગ્યાએ નાખ્યા કે અમે આગળ વધવાની બેઅદબી કરીએ પણ શી રીતે ? અમને આપના ઉપર શ્રદ્ધા છે, તેથી દૂરથી જ આપને નમસ્કાર કરી લીધા! પણુ, બીજા માણસાની જેમ, અમને આપના ચરણાના સ્પર્શ કરવાના અધિકાર ઈશ્વરે નથી આપ્યા! મહારાજ, અમે તેા હરિજન છીએ ! ” એ ભાઈ એ દ્વીનતાપૂર્વક કહ્યું.
મે' એને સમજાવ્યુ : “ તમે એમ ન માનશે। કે ઈશ્વર તમને હરિજન અને અસ્પૃશ્ય મનાવ્યા છે આ ગુના તા અમારા સમાજના છે, પણ તમે એ ગુનાને તમારી પેાતાની જાત ઉપર વહારી લઈને તમારી પેાતાની જાતને ગુનેગાર સમો છે, એ જ તમારી ભૂલ છે ! માનવજીવનમાં જન્મનું નહી' પણ કર્મીનું મહત્ત્વ છે. જે વ્યક્તિ સારાં કામ કરે તે
