________________
કવિજીનાં થારને
૧૬૨
પીઠ નહીં બતાવું
રાજકુમાર લલિતાદિત્ય એક મહાન છોકરો થઈ ગયો. એ બાર વર્ષનો હતો, ત્યારે એક વાર કાશ્મીર ઉપર હલ્લે થયે. સામનો કરવા માટે લશ્કર તો તૈયાર થઈ ગયું, પણ લશ્કરની દેરવણ કરવા માટે કઈ સેનાપતિ ન હતું, એટલે લલિતાદિત્યને સેનાપતિ બનાવવામાં આવ્યું.
જ્યારે એ ઘોડા ઉપર બેસીને રવાના થતો હતો, ત્યારે એનાં માતા, ભાઈ, બહેન વગેરેએ આવીને કહ્યું :
જરા આપણી પ્રતિષ્ઠાને ખ્યાલ રાખજે; હજુ બાળક છે, રખે હિંમત હારી જતો !”
સેનાએ કહ્યું : “અમે લડાઈ કરી, અને તમને શિક્ષણ મળશે.”
આવી સ્થિતિ જોઈને રાજકુમારે વિચાર્યું કે આ લોકે મને ડરાક સમજે છે! એણે કહ્યું . “લલિતાદિત્ય યુદ્ધ ખેલવા જાય છે, નહીં કે ઊભે ઊભે તમાશે જેવા! તમે બધા નિશ્ચિંત રહેજેલલિતાદિત્યની એક જ પ્રતિજ્ઞા છે?
જ્યારે પણ દુમને જશે, મારી છાતી જ જોશે, ક્યારેય પીઠ નહી જુએ. બસ, આટલી જ વાત મારા હાથની છે. બાકી વિજય મળે કે પરાજય મળ એ ભાગ્યના હાથની વાત છે. લલિતાદિત્ય જય કે પરાજયને માટે નહીં પણ ચુદ્ધ ખેલવા માટે જાય છે એ જ્યારે પણ ભાલા કે તલવારથી ઘાયલ થઈને પડશે, તે સામી છાતીએ પડશે, પણ ક્યારેક પીઠ ફેરવીને ભાગી નહીં છૂટે.” [અવન-દર્શન, પૃ. ૧૫૫]
