________________
૨૪
કર્મવાદનાં રહસ્યો એક વિશિષ્ટ પ્રકારનું કર્મ પણ જીવ બાંધે છે જે તેના જીવનમાં અંતરાયો ઊભા કરે છે. કેટલાય પુરુષાર્થ કરવા છતાંય ખાસ કંઈ મળે નહિ, તો વળી કોઈને સહેજમાં સુખનાં સાધનો-સગવડો-સંપત્તિ મળે પણ તેનાથી મળતું સુખ તેનાથી ભોગવાય નહીં. ભર્યાભંડારો હોય પણ તે ભોગવવા જેટલી તબિયત જ સારી ન હોય, ભાતભાતનાં ભોજન ઘરમાં થતાં હોય પણ પોતાને તો રોટલા અને ઈંશ જ પચે. તો વળી કેટલાક જીવોને એવું કર્મ હોય છે કે ભોગવે બધું પણ માલિકી પોતાની નહીં. અદ્યતન બંગલો, વાડી ઇત્યિાદિની સંભાળ રાખનાર મૅનેજર હોય, નોકરચાકર હોય, શેઠ ન ભોગવે એટલે તે ભોગવે પણ કોઈ વસ્તુનો માલિક નહિ. શેઠ વીફરે તો ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં કાઢી મૂકે. આવું પણ કર્મ હોય છે. સુંદર-સુશીલ પત્ની મેળવવી તે પણ કર્મને આધીન છે તો એવી પત્નીને ભોગવવી, તે માટેની શક્તિ હોવી, સંજોગો હોવા તે પણ કર્મને આધીન છે. ઘણી વાર એવું બને કે બધી મોટી વાતે જીવ સુખી હોય પણ નાની નાની વાતે તે દુઃખી રહ્યા કરે અને મન અશાંત રહ્યા કરે કે જીવ જાણે બળ્યા કરે. તો બીજી બાજુ કેટલાક માણસોએ એવું કર્મ બાંધ્યું હોય છે કે સુખ-સંપત્તિનાં સાધનો પાસે ન હોય, આમ જોઈએ તો અગવડોનો કે ઉપાધિઓનો પાર ન હોય પણ તેને કોઠે શાંતિ હોય, ટાઢક હોય. આ બધી કર્મની લીલા છે.
સંપત્તિની છોળો ઊડતી હોય પણ કોઈને આપવા માટે હાથ લાંબો થાય જ નહિ અને વળી કદી એવી ઇચ્છા થાય તો કોઈ લેનાર પણ ન મળે. તો બીજી બાજુ એવું પણ કર્મ છે કે આપનાર આપવા તૈયાર છે પણ એવા સંજોગો ઓચિંતા ઉપસ્થિત થાય કે લેનાર જઈ શકે નહિ કે આપનારને એવું કંઈ કામ આવી પડે કે તેને બહાર જવું પડે. કોઈ ઠેર ઠેર હાથ લંબાવીને માગ્યા કરે પણ બધેથી લંબાવેલો હાથ ખાલી ને ખાલી પાછો ફરે અને મળે તો માંડ ઓછું-અદકું મળે. તો વળી કોઈક માગ્યું નથી અને ધનના કે વસ્તુના ઢગલા થઈ જાય. માન્યામાં નહીં આવે. પણ આ બધું કર્મને આધીન છે. ગત જન્મોમાં આપણે ક્યાંક
