________________
સંપન્ન દરિદ્રી
જો તે ભેગાં કરી લઉં તો થોડો ખર્ચ બચે અને બળદની જોડી બરોબરની કરવાની મારી ઇચ્છા પાર પડે.’
રાજાએ કહ્યું, “વૃદ્ધ, તમે ફિકર ન કરો. કાલે તમે રાજ્યની પશુશાળામાં આવીને જોઈએ તેવો વૃષભ લઈ જજો. પણ હવે આવી ભયંકર અધોર રાત્રીએ નદીમાં લાકડાં ભેગાં કરવા ન પડશો.’
૧૨૯
બીજે દિવસે એ દરિદ્ર દેખાતો માણસ આવીને ઊભો રહ્યો. રાજસેવક તેને રાજ્યની પશુશાળામાં લઈ ગયા અને એકેકથી ચડે તેવા બળદો બતાવ્યા પણ પેલા માણસે એકેય બળદ પસંદ ન કર્યો. સેવકોએ પાછા આવી રાજાને કહ્યું, ‘મહારાજ! આ માણસને તો પશુશાળામાંનો એકેય બળદ પસંદ પડતો નથી.’
ન
રાજવીએ વૃદ્ધપુરુષ સામે જોયું તો તેણે પોતાની મુશ્કેલી જણાવતાં કહ્યું, ‘મહારાજ! મારા ઘરે જે બળદો છે તે સુવર્ણમય અને રત્નજડિત છે. એક બળદ તો મેં પૂરો સજાવ્યો છે. બીજો પણ આમ તો પૂરો થવા આવ્યો છે પણ તેનાં શિંગડાં માટે થોડાં રત્નો ખૂટે છે.'
રાજા-રાણીએ આ માણસનો બળદ જોવાનું નક્કી કર્યું. તેઓ ગરીબ લાગતા આ માણસની હવેલીએ આવ્યા. હવેલી વિશાળ હતી. પેલો માણસ રાજા-રાણીને ઉપરને માળે લઈ ગયો. ત્યાં તેણે બે બળદ ઊભા કરેલા હતા. તેણે બળદો ઉપરનું આચ્છાદિત કપડું દૂર કર્યું ત્યાં તો આખા ખંડમાં ઝગમગાટ થઈ ગયો. સુવર્ણથી મઢેલા બળદો તેજના પુંજ સરખા હતા. વળી આ બળદો ઉપર વિચિત્ર પ્રકારનાં રત્નો જડેલાં હતાં. એક બળદના શિંગડાં ઉપર કેટલાંક રત્નો જડેલાં હતાં. પણ થોડાં બાકી હતાં. એ બળદને બતાવતાં પેલા માણસે કહ્યું, ‘મહારાજ! આ શિંગડાં પૂર્ણ કરવાની મારી અભિલાષા છે. તેના માટે મારે થોડાં રત્નોની જરૂર છે.’
રાજાએ ઝવેરીઓને બોલાવી એ રત્નોની પરીક્ષા કરાવી તો તેમણે બળદની કિંમત કરોડો સોનૈયાની કરી. રત્નો પણ અમૂલ્ય છે તેમ જણાવ્યું. રાજા ઊંડા વિચારમાં ગરક થઈ ગયો છે ત્યાં પેલા માણસે
