________________
૧૫૬
કર્મવાદનાં રહસ્યો પગ મજબૂત કરવાની જ રહી. જખમ માત્ર લેવાનું નહીં. આમ ને આમ આખું વર્ષ નીકળી ગયું. ખર્ચા મોટા અને ધંધા છોટા જેવો ઘાટ થયો હતો. સૌ અકળાયા કરે. કામ વિના બધા મોટે ભાગે બેસી રહે પણ શેઠ સહેજેય ટસના મસ ન થાય.
એમ ચાલ્યા કરતું હતું ત્યાં એક દિવસ શેઠ રોજના નિયમ પ્રમાણે કથા-વાર્તા, દેવ-દર્શન ઈત્યાદિ પતાવીને પેઢીએ આવીને બેઠા ત્યાં એક માછીમાર જેવો અર્થો નાગો-પૂગો માણસ આવ્યો. તેના હાથમાં પેલી ઈંટ હતી. બારદાન ઉપરનું નામ ધોવાઈ ગયું હતું ચામડું ફૂલી ગયું હતું પણ તેના ઉપરનું નામ થોડું વંચાતું હતું. પેલો માછીમાર કહે “આ ઈંટ મને પાણીમાંથી મળી હતી. ઘરમાં લાવીને મૂકી હતી. કયાંક ભાર મૂકવાનો હોય ત્યાં અમે તેનો ઉપયોગ કરતા હતા. પણ આજે કોઈ : ભણેલો છોકરો આવ્યો હતો. તેણે તમારી પેઢીનું નામ વાંચ્યું અને કહે કે આ તો આપણા ગામના દાતાર શેઠ. જેવી ખબર પડી કે દોડતો ઈંટ લઈને આવી પહોંચ્યો. શેઠ માફ કરજો, કોણ જાણે કેટલાય સમયથી તમારી આ ઈંટ અમારી પાસે પડી હતી. અભણ અને આંધળા બેય સરખા તેના જેવી વાત થઈ.”
શેઠે હસીને ઈંટ લઈને બાજુએ મૂકી. મછરાને સારી એવી બક્ષિસ આપી વિદાય કર્યો. બસ, પછી તો બંદૂકમાંથી ગોળી વછૂટે તેમ શેઠના મોમાંથી હુકમો છૂટવા લાગ્યા. આ સોદો કરો. પેલો ધંધો સુલટાવો. નવો માલ ખરીદો અને ગોદામો ભરવા માંડો. દેશાવરમાં સંદેશાઓ મોકલો. થોડીક વારમાં તો આખી પેઢી કામકાજથી ધમધમી ઊઠી. મુનિમ શેઠની સામે જોઈ મરક-મરક હસી રહ્યો હતો. શેઠ મુનિમના સ્મિતનો મર્મ સમજી જતાં બોલ્યા, ‘મુનિમ, આજે સોનાની ઈટ પાછી ફરી છે. દશા ઘરે આવી. હવે પગ સક્લીને બેસવાનો વખત નથી.” આમ, શેઠ, મુનિમ, વાણોતર, ગુમાસ્તા, નોકર-ચાર સૌ ઉત્સાહમાં આવી ગયા. શેઠે ધંધાની લગામ ઢીલી કરી દીધી અને સૌને ઉદાર હાથે આપવા માંડ્યું.
