________________
૧૬૦
કર્મવાદનાં રહસ્યો સપ્તાહ પહેલાં અન્ય સ્થળોએ ખેલ કરવા જવાનું બંધ કરી દીધું હતું, પણ ગામની બહાર પડેલા નટોનો તંબુઓ તો દિવસ-રાત રિયાઝની. ચહલપહલથી ભરાયેલા રહેતા હતા. ભાંગી રાતે પણ મૃદંગ પડતી મૂદુ થપાટોના તાલનો નાદ દૂર દૂર સુધી રેલાતો હતો. જે લોકોને રાજગઢમાં ખેલ જોવાનું આમંત્રણ મળ્યું હતું તેઓ પોતાને નસીબદાર માનતા હતા અને જે રહી ગયા તે આમંત્રણ મેળવવાની પેરવીઓ કરતા હતા.
નટમંડળીના નગરનિવાસનો છેલ્લો દિવસ આવી પહોંચ્યો. રાજગઢમાં દીપમાલાઓ ઝળહળી ઊઠી અને મહેલની આગળના વિશાળ ચોકમાં વાંસ ખોડાઈ ગયા. રંગ-બેરંગી વસ્ત્રો લહેરાવી નમંડળીએ રાજગઢમાં પ્રવેશ કર્યો. બધી ગોઠવણો થઈ ગયા પછી નટકન્યાએ મૃદંગ ઉપર રોશથી થાપ મારી અને રાજાને જાણે લલકાર્યો. દરબારીઓ પોતપોતાના સ્થાને ગોઠવાઈ ગયા હતા. રાણીવાસ ચકની પાછળ આવીને બેસી ગયો હતો. છેવટે વયોવૃદ્ધ રાજવી યૌવનને પકડીને ચાલતા હોય તેમ આવીને ઝરૂખામાં બેઠા. કેફથી તેમની આંખોના ખૂણામાં લાલ ટસરો તરી આવેલી દેખાતી હતી.
નટમંડળીના નટોએ ખૂકીને રાજાનું અભિવાદન કર્યું શંખ-કોડીઓ અને છીપલાંના દાગીના પહેરીને રંગીન આભૂષણોથી સજ્જ થયેલી નમણી નદીએ જ્યાં પોતાનું મસ્તક સહેજ નમાવીને રાજાને વંદન કર્યું ત્યાં રાજાની આંખમાં જાણે એક ભડકો થયો. આ ભડકો જોઈને દૂરથી પણ આ નટી જાણે દાઝી ગઈ. પણ ઈનામ અકરામ મેળવવાની આશામાં નાચતા-કૂદતા નટોને તો તેનો અણસાર ન આવ્યો. રાત્રિ જામતી ગઈ અને નટમંડળીના ખેલો થતા ગયા અને દરબારીઓ તેને તાળીઓના ગડગડાટથી વધાવી લેતા હતા. એમ કરતાં કરતાં મધરાત વીતી ગઈ. કેટલીક રાણીઓ તો ઊઠીને સૂવા પણ ચાલી ગઈ. દરબારીઓ પણ હવે ઊંધે ભરાવા લાગ્યા હતા, નટો પણ થાકતા જતા હતા પણ રાજા એકલો અણનમ હતો. જાણે ખેલથી ખુશ થયો ન હોય તેમ તે નટોના મુખીયાને કંઈક અવનવા ખેલ બતાવવા સૂચના કરતો હતો. છેવટે ન્ટકન્યા ફરી
