________________
૧૫. માં પ્રતિ નિશાળે
(નિમિત્તની પ્રબળતા)
રાજનગરીમાં નમંડળી આવી છે અને રાત્રે ચોરે ચૌટે હેરતભર્યા પ્રયોગો કરે છે – એ વાત નગરજનોમાં ખૂબ ચર્ચાતી હતી. સાંજ પડી નથી અને નગરનાં આબાલવૃદ્ધ સૌ વહેલા વહેલા તૈયાર થવા લાગે અને આજે કઈ જગ્યાએ નટોના ખેલો થવાના છે તેની તપાસ કરી ત્યાં વેળાસર પહોંચી જઈને સારી જગ્યા મેળવી લઈને ગોઠવાઈ જાય. અંગભંગિના વિવિધ પ્રયોગો કરનાર ઘણીય મંડળીઓ દર સાલ નગરમાં આવતી હતી પણ આ નટમંડળીએ તો આખા નગરને ઘેલું કરી મૂક્યું હતું. તેમના ખેલોમાં કૌશલ્ય હતું, સાહસ હતું પણ નટો જે નજાકતથી પ્રયોગો કરતા હતા તેનાથી લોકો ખૂબ પ્રભાવિત થઈ જતા હતા. આટલું જાણે ઓછું હોય તેમ આ મંડળીમાં વળી એક રૂપાળી નટી પણ હતી. તે જાતે ખેલ તો ક્યારેક જ કરતી હતી પણ હંમેશાં મુંદરા બજાવતી અને વચ્ચે વચ્ચે મીઠા લહેકાથી નટને ઉત્સાહ આપતી હતી. આ નટીના સૂરના વહેણમાં યુવાનો તો શું પણ વૃદ્ધોય જાણે વહી જતા હતા.
પુરુષોની ક્યાં વાત કરવી? આ નટકન્યાને જોવા, સૂરમાં સાંભળવા અને તેની મોહક અદાઓને નિહાળવા નગરની સ્ત્રીઓ પણ ચોકમાં આવી જતી હતી. નગર આખું આ નટમંડળીના ખેલ-કૂદના પ્રયોગો જોવા હેલે ચડ્યું હતું. ચોરાયાની વચ્ચે ખોડેલા વાંસના થાંભલા ઉપરના દોરડા ઉપર સરકતા નટ સામે આંખમિચોલી કરતી નટકન્યા, મૃદંગ ઉપર થાય આપતી ત્યારે દોરડા ઉપર નર્તન કરતા નરના પગમાં કંઈક અનોખા બળનો સંચાર થતો હતો અને તે અવનવી કળાઓ દેખાડતો હતો. નટી વાંસની આણ સાચીને ઊભી રહેતી હતી પણ તેની નજર તો દોરડા ઉપર સરકતા નટ
૧૫૮
