________________
કર્મવાદનાં રહસ્યો
રાજાને પગે પડતાં કહ્યું, ‘મહારાજ! જો રાજભંડારમાંથી ખૂટતાં રત્નો મળી જાય તો પછી મારે કંઈ મહેનત કરવાની જરૂર ન રહે. બસ, પછી બધો વ્યવસાય બંધ કરીને શાંતિથી રહું.’
રાજાએ કહ્યું, ‘તમારા બળદોની જોડી પૂર્ણ કરવા મારા રાજભંડારમાં રત્નો નથી. તમારી ધન-દોલત જોઈ મને ખુશી થાય છે. પણ કાળી રાતે પૂરે ચઢેલી નદીમાં લાકડાં ભેગા કરતા એવા તમારો વિચાર કરતાં મારું મન મૂંઝવણમાં પડી જાય છે.'
૧૩૦
ત્યાં તો આ કંજૂસ માણસના ચાકરો રાજા-રાણી માટે કંઈ હળવો પેય પદાર્થ લઈને આવ્યા. રાજવી પાસે તેમણે એ કટોરા મૂક્યા અને બીજા એક વાસણમાં તેમના શેઠ માટે બાફેલા ચોળા અને થોડુંક તેલ મૂક્યું. રાજાને આ વિચિત્ર વ્યવહાર જોતાં નવાઈ લાંગી. ત્યાં તેણે સ્પષ્ટતા કરતાં કહ્યું, ‘રાજ! મારી પાચનશક્તિ વિચિત્ર છે. બાફેલાં ચોળા અને તેલ સિવાય હું બીજું કંઈ લઈ શકતો નથી. મારા જીવનમાં એવી બીજી પણ વિષમતાઓ છે. કોઈ કીમતી વસ્તુનો ઉપભોગ કરું છું તો હું અસ્વસ્થ થઈ જાઉં છું. જો કઠિન શારીરિક શ્રમ ન કરું તો મને નિદ્રા નથી આવતી. પણ જ્યાં હાથ નાખું ત્યાંથી મને લક્ષ્મી મળે છે. ધન-સંપત્તિ જોઈને મને અપૂર્વ આનંદ આવે છે. ઘણી વાર મને મારા જીવનની વિષમતાઓ વિશે વિચાર આવે છે પણ ત્યારે તે વાત મને સમજાતી નથી.’
મગધના રાજવીને આ માણસની વિષમતા વિશે જાણવાની ઉત્કંઠા થઈ. યોગાનુયોગ પૃથ્વીને પાવન કરતાં ભગવાનનાં પગલાં તેજ ભૂમિ ઉપર પડતાં હતાં. રાજવીએ ભગવાન પાસે જઈને પ્રશ્ન કર્યો, ‘પ્રભુ! આ માણસ એક બાજુ અઢળક સંપત્તિનો માલિક છે. અને બીજી બાજુ તે બાફેલા ચોળા સિવાય કંઈ ખાઈ શકતો નથી, કંઈ ભોગવી શકતો નથી અને પરિશ્રમ કર્યા વગર સૂખે સૂઈ શકતો નથી - તેનું રહસ્ય શું ?”
ત્રિકાળને જોઈ શકતી ભગવાનની દૃષ્ટિમાં તો સૌ વાત હસ્તામલક હતી. તેમણે આ ધનસંપન્ન માણસના આગળના ભવો જોયા એક
