________________
૧૧૦
કર્મવાદનાં રહસ્યો
ચાલે છે. કર્મની કેવી વિચિત્રતા? કર્મવાદનાં રહસ્યો આ રીતે ઘણાં ગહન છે. જીવ, તીવ્ર રાગ અને તીવ્ર ઠેષના ભાવોને લીધે ભવોની જન્મોની પરંપરા કરતો રહે છે. જીવનમાં કયારેય તીવ્ર રાગ કે દ્વેષ કરવા નહિ અને જો કર્યા હોય તો તેનો પશ્ચાત્તાપ કરી દિલમાંથી કાઢી નાખવા જેથી જન્મોની પરંપરા તો ન ચાલે.
વળી, આ કથાનાક બીજી પણ એક મહત્ત્વની વાત કહી જાય છે જેને શાસ્ત્રોમાં અનર્થ દંડને નામે ઓળખવામાં આવે છે. અનર્થ એટલે કે જેનો કોઈ અર્થ નથી, જેનું કોઈ પ્રયોજન નથી તેવી વાત માટે દંડ ભોગવવો પડે. પાપકર્મનો દંડ તો જીવ ભોગવે એ સમજી શકાય એવી વાત છે પણ જે પાપ આપણે કર્યું નથી, જેનો આપણે કંઈ લાભ લીધો નથી તેના માટે જીવ દંડાય એ કોઈ સમજુ માણસ ચલાવી લે? રૂપસેનની વાત બહુ જુદા જ પ્રકારની છે. જે ભોગ તેણે ભોગવ્યો નથી, જે નારીનો તેણે સંપર્ક પણ કર્યો નથી તે નારી માટે તેણે સાત સાત ભવ કર્યા તે નાનીસૂની વાત નથી. જ્યારે સુનંદાને અનાયાસે ભોગવનાર જીવ તો કયાંય બાજુએ રહી ગયો. પાપનો દંડ તેને ભોગવવો પડ્યો હશે પણ તે વાસનારહિત-આસતિરહિત રહ્યો હશે તેથી તેણે સુનંદાની આસપાસ ભવભ્રમણ કર્યું નથી. આમ, ભોગ ભયંકર છે તેના કરતાં તેની વાસના વધારે ભયંકર છે. બચવાનું તો બંનેથી છે. પણ વાસના સૂક્ષ્મ છે તેથી માણસો ભ્રમમાં રહી જાય છે અને તેનું મહત્ત્વ ઓછું આવે છે. કર્મના વ્યવસ્થા તંત્રનો જેને ખ્યાલ હોય તે તો વાસનાનો સળવળાટ થતાં જ ચોંકી ઊઠે અને સાવધ થઈ જાય અને અનર્થ દંડમાંથી સહેલાઈથી બચી જાય.
જીવનમાં આપણે કેટલીય વાર વગર ફોગટનાં આવાં કે આને મળતાં કર્મો બાંધીએ છીએ જે આપણને ભાવિ જન્મોમાં અસહ્ય દંડ આપે છે કે દુઃખ આપે છે. માટે સવેળા ચેતી જઈએ. જાગ્યા ત્યાંથી સવાર.
