________________
કર્મના ઉદયનો સમય અને સ્વરૂપ
૨૯ આનુવંશિક સંસ્કારો ધરાવતા બીજ ઘટકની. માણસનો દેખાવ, સ્વભાવ, રોગ, ચાતુરી ઈત્યાદિ કેટલીય બાબતોનો આધાર આ જિના ઉપર રહે છે. પણ આ જિનની રચના કોને આધારે થાય છે અને એક જ મા-બાપનાં અનેક સંતાનોમાં અમુક જ સંતાન ઉપર સારી અસર વર્તાય છે અને અમુક ઉપર નરસી અસર વર્તાય છે તેના માટે ક્યાં પરિબળો જવાબદાર છે તે વાત હજી જેનેટિક એન્જિનિયરિંગ સ્પષ્ટ કરી શકતું નથી. છતાંય જેનેટિક એન્જિનિયરિંગની વિજ્ઞાન શાખાનો વિકાસ કર્મવ્યવસ્થાની દિશામાં છે. એક જિનમાં લાખો સૂક્ષ્મ આદેશો પડેલા હોય છે તે વાત તો વિજ્ઞાને માન્ય રાખી છે. આ વિગતોના આધારે મનુષ્યના ગુણસૂત્રો અને સંસ્કારસૂત્રોની રચના થાય છે. તો પછી કર્મશરીરમાં કામણદેહમાં કરોડો આદેશો સંગ્રહાયેલા પડયા હોય છે એ વાત માનવામાં કંઈ વાંધો આવે ખરો?
જૈન ગ્રંથોમાં દ્રવ્ય-પદાર્થ અને તેની શક્તિ વિષે જે વિચાર કરવામાં આવ્યો છે તેને વિજ્ઞાનના અદ્યતન શોધોથી પુષ્ટિ મળી છે. હજારો વર્ષ . પહેલાં જૈન તત્વવેત્તાઓએ એ વાત કરેલી કે પદાર્થમાં અનર્ગળ શકિત
છે જે આજે અણુશસ્ત્રોનો આવિભાવે થતાં પુરવાર થયું. જીવ વિચાર અંગે જૈન આગમોએ જે સૂક્ષ્મ વિચાર કર્યો છે તેનો અંશ પામીને આજનું વિજ્ઞાન હવે વાઇરસ યુદ્ધોની વાતો કરવા લાગ્યું છે. આમ, જેનેટિક એન્જિનિયરિંગ કર્મની સ્વયંસંચાલિત વ્યવસ્થાના ટેકામાં ઊભું રહે છે. ' * વળી એ પણ સમજવા જેવી વાત છે કે આજે જે કર્મો બાંધ્યાં તે અમુક વર્ષો પછી એક સાથે જ ઉદયમાં આવે તેમ પણ નહીં. આઠ પ્રકૃતિનાં કર્મો આપણે ક્ષણે ક્ષણે ભોગવીએ છીએ અને પ્રતિપળ આયુષ્ય સિવાયનાં સાત કર્મો બાંધીએ છીએ. કોઈ એક જ પ્રકૃતિનાં - કર્મનો ઉદય પ્રવર્તતો હોય એવું પણ ન બને. કર્મોની પ્રકૃતિનું વિભાગીકરણ સમજણની સગવડ માટે વધારે છે પણ કર્મના બંધમાં કે ઉદયમાં આઠેય પ્રકારનાં કર્મોની કમબદ્ધતા હોતી નથી. એક સાથે આઠેય
