________________
કર્મવાદનાં રહસ્યો તેને જે અસહ્ય વેદના થઈ તેનાથી તે વિચિત્ર અવાજ કાઢીને કણસવા લાગ્યો. પાંચ કર્મેન્દ્રિયોની જ્ઞાએ પાંચ છિદ્રો હતાં. તેનાં અંગ-ઉપાંગ તો શું પણ કોઈ ઈન્દ્રિયોનો પણ વિકાસ થયો ન હતો અને વિધિની વિચિત્રતા કહો કે તે વળી જીવંત હતો. દાસીઓએ રાણીની સૂચનાથી દૂધ અને જળ જેવા પ્રવાહી પદાર્થો જેને માંડ મુખ કહી શકાય તેવા પિંડના છિદ્ર ઉપર રેડ્યા. તે શરીરમાં ઊતરતાં થોડીક વારમાં જ તેના નિહારના દ્વારા જેવાં છિદ્રોમાંથી દુર્ગધ મારતું પ્રવાહી નીકળવા લાગ્યું. રાણીએ દાસીને તે પુત્ર-પિંડને બાજુની મખમલની ગાદી ઉપર ખસેડવા સૂચના આપી. દાસીએ અતિ વિવશતાથી આજ્ઞાનું પાલન કર્યું પણ આ હલન-ચલન દ્વારા એ માંસપિંડને કારમી વેદના થઈ જેનાથી તે ચિત્રવિચિત્ર અવાજ કાઢીને કણસવા લાગ્યો.
રાણી મૃગાવતી સજળ નેત્રે પાછા ફર્યા. ઇન્દ્રભૂતિ અને અન્ય દાસદાસીઓ પણ ભોંયરાનું દ્વાર બંધ કરી નિસરણી ચડી બહાર આવી ગયાં. આ જુગુપ્સાભર્યા દશ્યનો એટલો બધો ભાર સૌનાં હૈયાં ઉપર હતો કે કોઈ કંઈ બોલી શક્યું નહીં.
ઇન્દ્રભૂતિ ઉતાવળે પગલે ઉપવનમાં આવીને ભગવાનના પગ પકડીને બેસી ગયા. પછી કંઈક કળ વળતાં બોલ્યા, “પ્રભુ અસહ્ય યાતનાને મેં આજે સદેહે જોઈ. ભગવાન, આ જીવ આવું ઘોર દુખ કેમ વેઠે છે અને તેનો છૂટકારો પણ થતો નથી - તેનું કારણ?”
ઇન્દ્રભૂતિ, આ જીવ પૂર્વના એક ભવમાં લોહખુમાણ નામે એક જાગીરદાર હતો. તેના તાબામાં પાંચસો ગામ હતાં. તે દુરાચારી, વ્યસની અને ઘાતકી હતો. તે પ્રજાજનો ઉપર અનેક અત્યાચારો ગુજારતો હતો. કરપીણ રીતે તે માણસોનાં આંખ-કાન-નાક અને અન્ય અંગ-ઉપાંગો છેદી નાખતો હતો અને તેની અસહ્ય વેદના ભોગવતા જીવોને ક્રિડા ઉપર ફેંકી દેતો હતો. કારમી પીડાથી આ માણસો ચીસો પાડતા ત્યારે લોહખુમાણ અતિખુશ થઈ જતો હતો. વેદનાભરી ચીસો સાંભળીને તેને મજા આવતી હતી. આમ, તેણે ઘણાં ભયંકર પાપકર્મોનો સંચય કર્યો.
