________________
કર્મબંધનાં કારણો
૪૩ અશક્ય છે, પણ બગાડો થઈ શકે. હવે પછીના ભવમાં આ બધી પ્રકૃતિઓ આપણને મળે તેવી ઇચ્છા હોય તો આ કર્મની જાણકારી મેળવી યથાયોગ્ય પ્રવૃત્તિ આ ભવમાં કરી લેવાની હોય છે. આ કર્મને નામકર્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે મોટે ભાગે દેહાકૃતિ, તે યશઅપયશ, પ્રભાવ ઇત્યાદિને સર્જનારું હોય છે. જો બધું સારું મળે તો તેને શુભનામ કર્મ કહેવામાં આવે છે. જો આ બધું અણગમતું ઊણું, હીણું કે ઊતરતું મળે તો તેને અશુભ નામકર્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આપણે અશુભ નામકર્મથી બચવું હોય તો આપણાથી કોઈ પણ જીવનો ઘાત-ઉપઘાત ન થાય તેનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ, કોઈને પણ કુદરતી રીતે મળેલાં રૂપ-રંગ, ખોડખાંપણ, કર્કશ અવાજ, દુર્ભાગ્ય ઇત્યાદિની ઠઠ્ઠી-મશ્કરી કરી તેના નામે તેને બોલાવી, તેની અવહેલના કરી તેને દુઃખ ન પહોંચાડવું જોઈએ. કોઈના અપયશમાં રાચવું ન જોઈએ, કોઈના સૌભાગ્યની ઈર્ષ્યા ન કરવી જોઈએ. સારા કુળમાં જન્મેલા હોવાને કારણે કદાચ આપણે અન્ય જીવોનો ઘાત-ઉપઘાત ખાસ કરતા ન પણ હોઈએ, પણ અન્ય જીવોની ઠઠ્ઠી-મશ્કરી અને અવહેલના તો સામાન્ય રીતે કરી નાખીએ છીએ. આપણે જો જાગ્રત હોઈએ અને હૃદયના ભાવો કૂણા હોય તો સહેજમાં આપણે આ અશુભ નામકર્મમાંથી બચી જઈએ. તમે જોશો કે લોકો વિના કારણે વાત-વાતમાં અશુભ નામકર્મનાં પોટલાં બાંધે છે. આમ, તેનાથી બચવું સહેલું છે પણ લોકો સૌથી વધારે આ અશુભ નામકર્મનો ભોગ બની ભાવિ જન્મોમાં મળનાર શરીરનાં અંગોઉપાંગો, દેહાકૃતિ, યશ, સૌભાગ્ય ઇત્યાદિને બગાડી મૂકે છે. શુભ નામકર્મ બાંધવામાં નિર્મળ ભાવોનું મહત્ત્વ છે. સરળ સ્વભાવવાળા, નિષ્કપટ, નિરાભિમાની, નમ્રતાવાળા સ્વાધ્યાયમાં એટલે આત્માનાં શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરવામાં રત, આત્મોન્નતિના વિચારો કરનારા, તે પ્રમાણે આચાર પાળવા ઉત્સુક રહેનારા, નીતિમત્તાવાળું જીવન જીવનારા મોટે ભાગે શુભ નામકર્મ બાંધે છે. તેની સામે ગર્વિષ્ઠ, કપટી, નિષ્ફર અને ઘાતકી પરિણામવાળા જીવો અશુભ નામકર્મ બાંધે છે.
