________________
જેની સપ્તપદાથી
મૂળ ગ્રંથની આલોચના
ગ્રન્થના સ્વરૂપ વિષે કહેતાં ગ્રન્થ ગત વિષય-વસ્તુના સંબં
ધમાં ખાસ કહેવું જોઇએ. આ ગ્રન્થને પ્રતિપાઘ ગ્રંથને વિષય. વિષય ન્યાયની પદ્ધતિએ જેનસિદ્ધાન્ત છે.
એટલે કે આમાં જેનપ્રમેય (પદાથ ) અને જેના પ્રમાણેને ટૂંક પરિચય બહુ સરળતાથી ન્યાયની પદ્ધતિ પ્રમાણે કરાવ્યો છે. જેનન્યાયસિદ્ધાન્તના મોટા ગ્રંથ વાંચવામાં પ્રવેશક ગ્રંથ તરીકે આ ગ્રંથ બહુ સહાયક નિવડી શકે તેમ છે. -
તત્વજ્ઞાન મેળવવા અને બૌદ્ધિક વિકાસ સાધવા માટે ન્યાય ( દર્શનશાસ્ત્ર) એક સુંદરમાં સુંદર સાધન છે. ઘણુ લકે “આ વિષય ઘણે અધરે છે એમ માની ન્યાયથી ભડકી એના અધ્યયનથી વંચિત રહે છે પણ તેમને આ ભય ખેટો છે. ન્યાય તે એક રસિક અને જરૂરને વિષય છે, “ઉદ્યમી અને બુદ્ધિશાળી માટે જગતમાં કોઈ પણ વસ્તુ કઠિન છે જ નહિ યુક્તિ અને પ્રમાણે દ્વારા જેનાથી પદાર્થોનું ભાન (જ્ઞાન) થાય તેનું નામ જાય છે.
જેની સપ્તપદાથી નામના આ ગ્રન્થમાં જેનેના જીવ, અજીવ વિગેરે સાતે પદાર્થોને ટૂંકમાં બહુ સહેલાઈથી પરિચય કરાવી પછી
પ્રમાણુ, નય, તેના ભેદો, સપ્તભંગી વિગેરે પ્રમાણ ગ્રંથનું સ્વરૂપ, વિષયેનું દિગદર્શન કરાવ્યું છે. બીજા પણ ન્યાય
પયોગી કેટલાક વિષયોને સંક્ષેપમાં વિચાર આમાં કર્યો છે. જે ૨૬ મા પેજમાં આપેલી વિષયાનુક્રમણિકામાંથી પાઠકે જોઈ શકશે. પ્રમાણોનું અને પ્રમેયનું વર્ણન, તેનાં લક્ષણ, તેના ભેદ વિગેરેમાં શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયજી સુધી જે જેનમાન્યતા હતી તે જ માન્યતા આમાં છે. અર્થ તરીકે કાંઈ નવીન નથી.
