________________
નેટે અને વિચારણું.
અનાત્મભૂત-એટલે વસ્તુથી ભિન્ન પણ તે વસ્તુ સાથે જ સંબંધ રાખનારું. “સ્વપરવ્યવસાયિપણું” એ પ્રમાણનું આભભૂત લક્ષણ છે. “સામાન્ય” અને “વિશેષ” એમ આ બન્નેના બબ્બે પ્રકાર છે.
( રર ) ૧૭-૧૧ ૩પાદાન.. નૈયાયિક વિગેરે આને “સમાયિકારણ” કહે છે. સહકારિને “અસમવાયી” અને અપેક્ષાને “નિમિત્ત” કારણથી ઓળખે ઓળખાવે છે. “ઉપાદાન” એટલે મૂળ દ્રવ્ય, જેનાથી વસ્તુ બને છે તે પદાર્થ
| ( ૨૩ ) ૧૭-૧૪ ...માટી વિગેરે મૂળ દ્રવ્યનો જે આકાર (ઘટાદિ ) તે “કાર્ય અને તે આકાર (કાર્ય)નું જે પૂર્વ રૂ૫ (ભાટી વિગેરે) છે તે “કારણ દ્રવ્ય” કહેવાય. મતલબ કે જે ઉત્પન્ન થાય તે વસ્તુ કાર્ય અને જેમાંથી ઉત્પન્ન થાય તે વસ્તુ “કારણ” છે.
( ૨૪ ). ૧૮–૧ પ્રમાણ. અહિં “પ્રમાળં બ્રિટમેટું” ને બદલે “પ્રત્યક્ષમા હૂિકમે” જેઇએ. કેમકે “સાંવ્યવહારિક” અને “પારમાર્થિક એ બન્ને ફક્ત પ્રત્યક્ષના ભેદે છે.
૧૮-૭ મતિવૃતી...ઇન્દ્રિ અને મનના મુખ્ય વ્યાપારથી જે જ્ઞાન થાય તે “મતિજ્ઞાન” તથા ઉપદેશ અને પુસ્તકોથી જે જ્ઞાન ઉપજે તે “શ્રુતજ્ઞાન” છે. “મતિ” વર્તમાન વિષયનું જ હોય છે, જ્યારે “શ્રુતજ્ઞાન” ત્રણે કાળના વિષયનું હોય છે. આંખ, નાક, કાન
: ૪૯ :
