________________
ગ્રન્થની શૈલી.
૧૫
વધારે બન્યા છે. નવા અને નાના જિજ્ઞાસુઓને ટ્રકમાં ન્યાયમાં પ્રવેશ થાય, તે તેને આસ્વાદ ચેડી મહેનતે લઇ શકે તેવા તર્કસંગ્રહ, સાંખ્યતત્ત્વકૌમુદી, વેદાન્તસાર વિગેરે જેવા જૈન તત્ત્વાના પ્રક્રિયાગ્રંથ ઘણા જ એછા બન્યા છે અને પ્રસિદ્ધિમાં તેથીયે ઓછા આવ્યા છે. તેથીજ તે જ્યારે હું ઇન્દોર કાવ્ય તીની પરીક્ષા આપવા ગયા ત્યારે ત્યાંના પ્રિંસિપલ; ન્યાય મીમાંસાદિ તી; મારામિત્ર શ્રીયુત શ્રીપાદ શાસ્ત્રીજીએ તર્કસંગ્રહ શૈલિના જૈન ગ્રન્થ જો હાયતા તેને; અને ન ાય તેા નવા બનાવી પ્રકાશિત કરવાની મને ભલામણ કરી હતી. આ · જેની સપ્તપદાર્થી જૈનતત્ત્વાને પ્રક્રિયા ગ્રંથ છે. આમાં જૈન પ્રમાણ અને પ્રમેય બન્નેનું નિરૂપણ છે. આની ભાષા સરલ સંસ્કૃત છે. શૈલી સારી છે. તર્કસંગ્રહ, સૂત્રબદ્ધ છે. સાંખ્ય કારિકા પદ્યબદ્ધ છે. જ્યારે આ ગ્રંથ ન્યાય દીપિકાની જેમ ગદ્ય બદ્ધ છે જેથી છાત્રાને વધુ સહેલા પડે. ન્યાયદીપિકા ( શ્રી ધર્મભૂષણની ) સારી છે પણ તે ફક્ત પ્રમાણ વિષયનું જ નિરૂપણ કરે છે એટલે પ્રમેયનું જ્ઞાન તેમાંથી થતું નથી, એમ મને જણાયાથી આ ગ્રંથ લેાકેા. સમક્ષ મૂકવાને મેં યત્ન કર્યો છે.
"
બીજી વિશેષતા આમાં એ છે કેઃગ્રન્થકાર શ્વેતામ્બર સાધુ હાવા છતાં શ્વેતાંબર, દિગ’બર અને સ્થાનકવાસી દરેક જૈનને સંમત હેાય તેવાં તત્ત્વોનુ જ આમાં તેમણે નિરૂપણ કર્યું છે. કાઇને સાંપ્રદાયિક વાંધા આવે તેવી ખાખત આમાં ગ્રંથકારે નાખી નથી, તેમ અજૈન દર્શન કે કાઇ પણ તેમના સિદ્ધાન્તનુ ખંડન આમાં કર્યું... નથી એ દૃષ્ટિએ આવા જમનામાં આવે ગ્રન્થ એક આશીર્વાદ રૂપ ગણી શકાય કે જેને સહેલાઇથી કાઇ પણ જૈન કે અજૈન, બાલક કે વૃદ્ધ, સ્ત્રી કે પુરુષ ઘેાડા ટાઇમમાં પ્રેમથી ભણી તત્ત્વ મેળવી શકે.
