________________
જેનયુગ
ભાદ્રપદથી-કાર્તક ૧૯૮૫-૬ અહીં સાથે કહેવાનું કે એક જણે પ્રશ્ન આવો શત્રુ સામે લડે છે, દરેક શુદ્ધ જૈન પણ હા હોય જ પૂછો હતો. “ આપ પોલિટિકસમાં ધર્મની મેળ- છે તે પ્રમાણે ગાંધીજી પણ એક પ્રબલ ધાર્મિક વણી નથી કરી દેતા ? ઑલિટિકસ મહાત્માઓને યોદ્ધા આપણને સ્પષ્ટતાથી જણાઈ આવે છે. સારૂ હોઈ શકે? શું આપે આફ્રિકામાં ને ખેડામાં તેઓ લખે છે કે “ એક ગૃહસ્થ સવાલ પૂછ્યું થોડાને સારૂ વિજય મેળવ્યો તેથી કરોડે માટે પણ કે આપણે જે કાર્ય કરી રહ્યા છીએ તે યુદ્ધ કહેમેળવી શકશે ?'
વાય ખરું? મેં તે તુરત જવાબ આપ્યો “આપણી આના ઉત્તરમાં ગાંધીજીએ જણાવ્યું કે હું અને લડતમાં યુદ્ધનાં બધાં લક્ષણ છે. જે આપણને જેવય ધર્મનું મિશ્રણ રાજપ્રકરણી વિષયમાં કરું છું. ઈયે છીયે,-સ્વરાજ-તે યુદ્ધ વિના નજ મળે. તેથી દુનિયાની એક પણ ક્રિયા ધમ રહિત ન હોવી જોઈએ સાધને પણ યુદ્ધનાંજ હોવાં જોઇએ. એટલે કે આ એમ મારી અલ્પમતિ છે. ‘મહાત્મા’ ને સારું શું ન પણે સામાન્ય વ્યવહાર બંધ કરી આપણે આપદધર્મ હોઈ શકે એ સવાલ છે. જે તે સર્વ દુઃખમાં ભાગ આચરવા જઈયે. યુદ્ધમાં અને આમાં ફરક માત્ર ન લે તો મહાત્મા શાને ? મારાથી બધાં દુઃખોમાં અથવા મોટા ફરક એ છે કે આપણુ યુદ્ધમાં પશુભાગ નથી લેવા તેથી હું ‘મહાત્મા’ હોવાને દા બળ-શસ્ત્રબળને અવકાશ નથી; એટલું જ નહિ પણ નથી કરતો. પણ મહાત્મા થવાનો પ્રયત્ન આપણે શરીરબળમાં આપણું હાર છે. બીજાં લક્ષણ આ બધા કરીયે તેમાં અવિવેક નથી. આપણું રાજ્ય યુદ્ધમાં સામાન્ય યુદ્ધના જેવાં જ છે. જેમાં સામાન્યમાં પ્રકરણમાં આપણે ધર્મનીતિને દાખલ ન કર્યા તેથી તેમ આમાં આપભોગની, તાલીમની, યોજના ઇત્યાતે સ્વરાજ્ય મળતાં આટલો વખત લાગ્યો. જેવું દિની આવશ્યકતા છે.” એકે તેવું અને કે એ કાયદો છે. જે ધરણે ખેડામાં આ વરદ્ધાના વિચારે જૈનધર્મને સૂનેલડી શકાયું તેજ ધોરણે ભારતવર્ષમાં લડી શકાય, વિચારોને મળતા આવે છે તે અત્રે મુકીશું. તે વિને જીત પણ મળે.'
ચાર આજકાલના નથી પરંતુ ઘણા વર્ષો પૂર્વેના આજના વિષયમાં આ રાજપ્રકરણમાં ગાંધીજીએ પોતાને
પિતાના પુત્રાદિને પત્રો લખ્યા તેમાં સ્વતઃ સ્કુરિત શું કર્યું? આફ્રિકામાં ચંપારણ્યમાં અને ખેડામાં કેવી હૃદયના ઉદ્ગારો છે. તે વિચારો તે પત્રોમાંથી જ રીતે યુદ્ધ કર્યું, રોલેટ એકટ દૂર કરવા કેવી રીતે ટીકવાર સત્યાગ્રહ ચલાવ્યો ' પંજાબ અને ખિલાતના ધર્મોની સરખામણી કરવાની જરૂર નથી. આપણું અન્યાય દૂર કરવા કેવાં કેવાં પગલાં નામે અસહ
ધર્મને પ્રૌઢ સમજી બીજા કાર, સત્યાગ્રહ, ધારાસભાને બહિષ્કાર, સ્વદેશી ધર્મ એટલે શું, સમજવા. સાધારણ રીતે હિન્દુ-મુસલમીન વગેરેની એકતા, સવિનય કાયદાને
સરખામણી કરવામાં દયાભંગ વગેરે લીધાં ને બહાર પાડ્યાં, કેવી રીતે બને તે માપ છે. જેમાં દયાને અવકાશ વિશેષ છે કોંગ્રેસને લેકેની ખરી પ્રતિનિધિ રૂ૫ મહાસભા ત્યાં ધર્મ વિશેષ છે.
(પૃ. ૩૮) બનાવી, કેવી રીતે સરકારે તેમને જેલમાં નાંખ્યા સરખાવે. વગેરે બાબતે વસ્તુતઃ ચર્ચવા યોગ્ય ગણાય નહિ. ર વિ ની શાન ગઇ રાદમિ નિયમિત છતાં એટલું તે ચક્કસ છે કે એ સર્વમાં શુદ્ધ તક માવ સffe Hજે ધા સમિતિ n ધાર્મિક વૃત્તિ, આત્મશુદ્ધિ, અહિંસા અસ્તેય સત્ય
–સંબોધસત્તરી. બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ એ તેનું પાલન ઘણે -જેમ સર્વ નદીઓ અનુક્રમે સમુદ્રમાં આવીને અંશે સંપૂર્ણતાથી જોવામાં આવશે. તદુપરાંત જેમ મળે છે, તેમ ભગવતિ અહિંસા (દયા)માં પણ સર્વે દરેક “જિન” શુદ્ધ ક્ષત્રિય-વીર યોદ્ધા હોઈ આંતરિક ધર્મ આવીને મળે છે,
