Jain Yug 1985 1986

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 48

- જેનયુગ
ભાદ્રપદથી-કાર્તક ૧૯૮૫-૬
દર્શન આર અનેકાન્તવાદ.
સમાલોચક બાલચન્દ્રાચાર્ય,
સંવિજ્ઞવર્ય આચાર્ય શ્રીમાન વિજયવલ્લભ સૂ- પદાર્થોકા અસ્તિત્વ સ્વીકાર કરતે હૈ. જડ ઔર ચેરિજી મેં હમેં ઉપરોકત પુસ્તક સમાલોચનાર્થ ભેટ તન સભી પદાર્થો કે કારણ હૈ. ઈસલિયે ઉનકે દૈતસ્વરૂપ મેં પ્રદાન કી. હમને ઈસ પુસ્તકે આઘાપાન્ત વાદીભી કહતેહૈ પરંતુ વિશ્વકે નાનાવિધ પરસ્પર વિપઢી. ઈસ પુસ્તક કે લેખક હું પંજાબ નિવાસી રોધી પદાર્થો કી ઠીક વ્યવસ્થા લગાને કે લિયે ઉત્તે પં. હંસરાજ શાસ્ત્રી ઔર પ્રકાશિત હુઈ હૈ શ્રી અનેકાન્તવાદકા અવશ્ય આશ્રય લેના પડતા હૈ. પ્રઆત્માનન્દ જન પુસ્તક પ્રચારક મંડલ-રોશન મુન ત્યક્ષ યા અપ્રત્યક્ષરીત્યા, શબ્દ માત્ર સે નહી તે હલ્લા આગરા સે. ઔર વહીસે આઠ આને કે મૂલ્ય અર્થ અપસે અનેકાંતવાદકા આશ્રય સભીદર્શનકાસે મિલતી હૈ. પૃષ્ટ સંખ્યા લગભગ ૨૦૦ કે હૈ. પુસ્તક રને કિસ પ્રકારસે લિયા હૈ યહ પંડિતજીને ખૂબી ક્રૌઉન ૧૬ પેજ સાઈઝમેં છપહૈ. છપાઈ સફાઈ કે સાથ સિદ્ધ કરદિયા હૈ. કુમારિલભટ સરીખે મીમાંસબહુત હી અરછીહૈ. શુદ્ધિપત્રી સાથમેં લગા હુઆહૈ. કનેં તે અનેકાન્તવાદકે ઉત્પાત વ્યય ઔર ધ્રુવ પછી જીદ બડીહી સુંદર હૈ. આઠ આને મૂલ્ય બહેત ઈન તીન તત્વ કે શબ્દશઃ કિસ પ્રકાર લિયેહૈ યહ બાત કમહે. પરંતુ મંડળને પ્રચારાર્થ સ્વલ્પ મૂલ્ય રખા ભટ્ટ કે રચિત ગ્રંથોકે અવતરણ દેકર સિદ્ધ કરદિયા
હે કે-અનેકાન્તવાદ (સાપેક્ષવાદ) સભી કે માન્યë. જાન પડતા હૈ. ઈસ પુસ્તક કે લેખક ૫. હંસરાજજી શાસ્ત્રી
અબ રહી શંકરમતકી બાત ! યહમત અપને હમારે ચિરપરિચિત. આપ સંસ્કૃત કે વિદ્વાન હૈ
- લિએ અદ્વૈતવાદી હોંકા દાવા રખતાહૈ મગર ઈશ્વર ઔર હિન્દી કે સિદ્ધહસ્ત વકતા ઔર લેખક હૈ. યહ
ઔર અનિર્વચનીય માયા સ્વીકાર હોને સે યહમતદાર્શનિક વિષય કા ગ્રંથ હોને પરભી જટિલ વિ
ભહે તે હેતવાદી; પરંતુ કથનમાત્રસે બનતાહ અને ષય કે સરલ બના દિયા હૈ. યહ આપકી મનહારિણી
દેત. પરંતુ “બ્રહ્મસત્યં જગનમિથ્યા કહનેંવાલા
અદ્વૈત કેસા ? એક સત્ય પદાથ બ્રહ્મ ઔર દુસરા પ્રાસાદગુણશાલિની લેખની કા પ્રભાવહૈ. પંડિતજી
અસત પદાર્થ જગત ઇસ પ્રકાર સત ઔર અસત લિખતેતે હૈ બડી દેરસે બલ્ક ઓટીસી પુસ્તક લિખ
દે પદાર્થોકા અસ્તિત્વ માન્ય કરકે ભી અદ્વૈતવાદી ને મેં વર્ષો બાત જાતે હૈ. પરંતુ લિખતે હૈ બડી
કહલાતે હૈ યહ ક્યા આશ્ચર્ય નહીં હૈ? એવં મિયા જ કે સાથ. માધ્યસ્થ વાદ ગ્રંથમાલા કે તીન
જ્ઞાન પ્રપંચ સે છુટકારા પાને કે લિયે ગ્રંથે કી પુષ્પ ૧૬ વર્ષે મેં પ્રકટ હવે હૈ પરંતુ તમને હી
રચનાકર લોકે કે અપને તકે ખીચ લેને કી અપુષ્પ ઉપાદેયહૈ ઈસ સમય હમારે સમ્મુખ તીસરા
દૈતવાદી કે આવશ્યકતા હી હૈ? અએવ શંકર પુષ્પ હૈ ઈસકા નામ હૈ “ દર્શન ઔર અનેકાન્ત
મતભી જડ ઔર ચેતન એવં સત ઔર અસત. વાદ.માલા કે ઈસ તૃતીય પુષ્પ મેં વિશ્વવ્યાપિની આદિ પદાર્થો કે માનનેં વાલા દૈતવાદીહી હે ! પપરિમલ કા કાલ ભરા હુઆહે. વિશ્વ યહ નાનાવિધ સંત દે પદાર્થ માનનેં વાલા માયાવાદી (પટવાદી)ને અનેક પદાર્થો સે પરિપૂરિતહે. ઉન સભી પદાર્થો છલ પૂર્વક અતકા જાલ બિછા રખા હૈ. પંડિતકા યથાર્થ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરનૅ કે લિયે અનેકાન્તવાદ કે ' વેદ વેદાંગ (ઉપનિષદ્ર દર્શન શાસ મહાભારત, જાન લેનકી અત્યન્તાયન્ત આવશ્યકતા હૈ, વિના અને મનુસ્મૃતિ આદિ) ગ્રંથ કે અવતરણું દે કર કાંતવાદકે જાને વિશ્વકા યથાર્થ જ્ઞાન હોહી નહીં શકતા. બતલા દિયા હૈ કિસ ભી મત અનેકાન્તવાદ કે આ એક શંકરમત કે સિવા ભારતીય સભી મતમતાન્તર શ્રિત હૈ. ઔર પ્રત્યક્ષ યા અપ્રત્યક્ષરીત્યા ઉë અનેધર્મ પંથ આદિ સભી દર્શનકાર વિશ્વમેં નાનાવિધ કાન્તવાદ કે સ્વીકારના પડા હૈ.