________________
૩. અધીરા કદી થશો નહિ.
જો જીવનમાં આ ત્રણ વાક્યોનો અમલ કરશો તો તમારા ઘણાં બધા દુઃખો આપોઆપ વિલય પામી જશે.
અપેક્ષા કોઈની રાખશો નહિ
કદી કોઈની પણ અપેક્ષા રાખો નહિ. ‘આ તો આમ જ થવું જોઈએ’, ‘આણે આટલું કામ તો અવશ્ય કરવું જ જોઈએ’, ‘કપડાંમાં કરચલી ન જ પડવી જોઈએ’, ‘શાક આવું જ જોઈએ.’ આવી બધી અનેક અપેક્ષાઓ જીવનના દુઃખોનું મૂળ છે. આ અપેક્ષાઓ જીવનના સુખને ચગદી નાંખે છે.
અપેક્ષાઓના કાદવમાં અટવાઈ જઈને જીવન ખલાસ કરી નાંખવાની હવેથી માંડવાળ કરો. આવેશમાં કદી આવશો નહિ
આવેશ (ક્રોધ) પણ અત્યંત ભયંકર છે. આવેશમાં આવી જઈને માણસો એવા વચનો બોલી નાંખે છે કે જાણે એનાથી બીજાના હૈયાના ટૂકડા થઈ જતા ન હોય ! જેના ઉપર માણસને અથાગ પ્રેમ છે, લાગણી છે, જેને તે મહામૂલ્યવાન વ્યક્તિ માનતો હોય છે એની જ ઉપ૨ જ્યારે ક્રોધનો આવેશ આવે છે ત્યારે તે મૂલ્યવાન ગણાતા માણસને પણ ધુત્કારી નાંખે છે, તિરસ્કારી નાંખે છે. આવેશમાં માણસના મગજના બધા જ ‘સેલ’ જાણે ખતમ થઈ જતા હોય છે. આવેશમાં બીજાઓ સાથે વૈરના જીવલેણ સંબંધો બંધાઈ જાય છે. ખંજરના ઘા કરતાં ય આવેશ ભરેલી વાણીના ઘા ઘણીવાર પ્રાણઘાતક બની જતા હોય છે. તીરમાંથી છૂટેલા બાણની જેમ વાણીના બાણ છૂટ્યા પછી પાછા ફરતાં નથી. માટે જ આવેશને ખૂબ જ કાબૂમાં રાખવો જોઈએ. આવેશથી જે નુકસાન થાય છે તે આવેશ નહિ કરવાથી થતાં નુકસાન સામે પ્રમાણમાં ઘણું વધુ હોય છે.
અધીરા કદી થશો નહિ
ત્રીજો દુર્ગુણ છે; અધીરાઈ. તે માણસના મનને ઊંચું-નીચું કરી નાંખે છે. કોઈ પણ કાર્યમાં અધીરાઈ કરવાની જરૂર શી છે ? ભવિતવ્યતાનું જે નિર્માણ હશે તે પ્રમાણે બન્યા જ કરવાનું છે. એમાં ઝાઝી હાયવોયથી શો લાભ ?
કોઈ પણ કાર્યનું પરિણામ આવતાં અમુક સમય તો લાગવાનો જ છે. આજે બી વાવો અને આજે ને આજે જ ફળ બેસી જાય એવું કદી બનવાનું નથી.
અધીરાઈ-આ ત્રણ દૂર કરી દેવામાં આવશે તો અપૂર્વ
જો જીવનમાંથી અપેક્ષા, આવેશ અને શાંતિ અને સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ જશે.
કટોકટીના પ્રસંગે ય બે સજ્જનોને અપૂર્વ શાંતિ
એક પ્રોફેસરે વીસ વર્ષની મહેનત બાદ પોતાની એંસી વર્ષની જૈફ ઉંમરે એંસી હજાર શબ્દોનો એક મહાકોષ તૈયાર કર્યો હતો.
કોઈ કારણસર પોતાની ઑફિસમાંથી તેઓ બહાર ગયા. તેમના પાળેલા કૂતરાએ ઓફિસમાં પ્રવેશ કર્યો અને કૂદકો મારતાં ટેબલ ઉપર પડેલા દીવાને એક લાત વાગી ગઈ. સળગતો દીવો ઊંધો વળી ગયો. તેની ઝાળ ટેબલ ઉપર રહેલાં પુસ્તકોને અડતાં પુસ્તકો બળવા લાગ્યા. ધીમે ધીમે મહાકોષના પ્રેસમેટ૨ના તૈયાર કરેલા તમામ કાગળિયાં આગમાં બળી ગયા.
શબ્દકોષના પ્રણેતા જ્યારે ઘરમાં આવ્યા ત્યારે પરિસ્થિતિને જોઈને તેમણે કૂતરાને ખૂબ શાંતિથી એટલું જ કહ્યું, “ટોમી ! તેં શું કરી નાંખ્યું છે તેની તને જ ખબર નથી ! ચાલ, હવે આવું
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૭
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
