Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 19

બ્રાહ્મણ બ્રહ્મચર્ય - સત્ય - સંતોષપ્રધાન ભિક્ષાજીવી હોય છે, જ્યારે કે ક્ષત્રિય ઓજસ્વી, તેજસ્વી, રણક્રિયાપ્રધાન પ્રભાવશાળી હોય છે. ધર્મશાસનના સંરક્ષણ અને સંચાલનમાં સત્ય, શીલ આદિ ગુણોની સાથે-સાથે ઓજસ્વિતાની પણ આવશ્યકતા હોય છે. બ્રાહ્મણ કુળમાં ઉત્પન્ન વ્યક્તિ - શાંત, સુશીલ અને મૃદુ સ્વભાવવાળો હોય છે, તેજપ્રધાન નહિ. એના દ્વારા કરવામાં આવેલો અહિંસા-પ્રચાર પ્રભાવો-ત્પાદક નથી હોતો. ક્ષાત્ર-તેજવાળી વ્યક્તિ શસ્ત્રાસ્ત્ર અને રાજ-વૈભવને સાહસપૂર્વક ત્યાગી અહિંસાની વાત કરે છે, તો એનો પ્રભાવ અધિક હોય છે. એ જ કારણ છે કે જાતિવાદથી દૂર રહીને પણ જૈન ધર્મએ તીર્થકરોનો ક્ષાત્રકુળમાં જ જન્મ માન્યો છે. ઋષભદેવથી ભગવાન મહાવીર સુધીના બધા તીર્થકર ક્ષાત્રકુળના વિમલ ગગનમાં ઉદિત થઈ, સંસારમાં વિમલ જ્યોતિ ફેલાવતા રહ્યા અને કઠોરથી કઠોર કર્મને કાપવામાં પણ એમના તપોબળથી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરતા રહ્યા.
(તીર્થકરની સ્વ-આશ્રિત સાધના) દેવ-દેવેન્દ્રોથી પૂજિત થયા પછી પણ તીર્થકર એમની તપ-સાધનામાં સ્વાવલંબી હોય છે, તે ક્યારેય કોઈ પણ દેવ, દાનવ અથવા માનવનો આશ્રય નથી ઇચ્છતા. જ્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને દેવેન્દ્રએ નિવેદન કર્યું: “ભગવન્! તમારા ઉપર ભયંકર કષ્ટ અને ઉપસર્ગ આવવાના છે. આજ્ઞા હોય તો હું તમારી સેવામાં રહીને તમારાં કષ્ટોનું નિવારણ કરવા માંગુ છું.” જવાબમાં પ્રભુએ એવું કહ્યું : સ્વયં દ્વારા બાંધેલ કર્મ સ્વયં જ કાપવાનાં હોય છે, બીજાની મદદથી કર્મફળનો ભોગ આગળ-પાછળ ભલે જ થઈ જાય, પણ કર્મ કપાતાં નથી.” તીર્થકર સ્વયં જ કર્મ કાપીને અરિહંતપદ પ્રાપ્ત કરે છે. આ ભાવથી પ્રભુએ શૂલપાણિ યક્ષના ઉપસર્ગ અને એક જ રાતમાં સંગમકૃત વીસ (૨૦) ઉપસર્ગોને સમતાપૂર્વક સહન કર્યા. એટલું જ નહિ, એમણે ક્યારેય પણ એમના કષ્ટ-નિવારણાર્થે એ યક્ષ-યક્ષિણીઓને યાદ પણ ન કર્યા, જે તીર્થકરના શાસન-રક્ષકના રૂપમાં રહે છે અને વખતોવખત શાસનની સંકટથી રક્ષા અથવા તીર્થકરના ભક્તોની ઇચ્છા પૂર્ણ કરતા રહે છે.
એ પ્રમાણે એમની કઠોરતમ દિનચર્યા અને જીવનચર્યાથી તીર્થકરોએ સંસારને એ શિક્ષા આપી કે પ્રત્યેક વ્યક્તિએ સાહસની સાથે પોતાનાં કર્મોને કાપવામાં જોડાઈ જવું જોઈએ. ફળભોગના સમયે ગભરાઈને ભાગવું વીરતા નથી. અશુભ ફળને ભોગવવામાં ધીરતાની સાથે મંડી રહેવું અને શુભ વિચારોને મનમાં રાખીને કર્મ કાપવું જ વીરતા છે. વાસ્તવમાં આ જ શાંતિનો માર્ગ છે. ૧૪ 969696969696969696969696969696969| જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ