Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન, અનંત ચરિત્ર અને અનંત વીર્ય હોય છે, પણ મહાપ્રાતિહાર્ય નથી હોતું. તીર્થકરોની સાથે (૧) અશોક વૃક્ષ, (૨) સુરકૃત પુષ્પવૃષ્ટિ, (૩) દિવ્ય ધ્વનિ, (૪) ચામર, (૫) સ્ફટિક સિંહાસન, (૬) ભામંડળ, (૭) દેવ દુંદુભિ અને (૮) છત્ર-ત્રય - એ અતિશય હોય છે, એને પ્રાતિહાર્ય કહે છે. તીર્થકરની ૩૪ અતિશયમયી વિશેષતાઓ હોય છે. એમની વાણી પણ ૩પ વિશિષ્ટ ગુણોવાળી હોય છે. તે અતિશય સામાન્ય કેવળીમાં નથી જોઈ શકાતાં.
(તીર્થકરોનું બળ) તીર્થકર ધર્મતીર્થના સંસ્થાપક અને સંચાલક હોય છે અતઃ એમનું વિર્યબળ જન્મથી જ અમિત હોય છે. એમનું બળ નરેન્દ્ર (ચક્રવર્તી) અને સુરેન્દ્ર કરતાં પણ અનેકગણું વધારે માનવામાં આવ્યું છે. વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય અને નિર્યુક્તિમાં એને ઉપમા આપીને કહેવામાં આવ્યું છે, યથા વાસુદેવથી બેગણું બળ ચક્રવર્તીનું અને ચક્રવર્તી કરતાં પણ અપરિમિત બળ તીર્થકરનું બતાવવામાં આવ્યું છે. ઉદાહરણાર્થ, કુપ (કૂવો) તટ ઉપર બેઠેલા વાસુદેવને સાંકળો વડે બાંધીને સોળ હજાર રાજા એમની સેનાઓની સાથે બધી શક્તિ લગાવીને ખેચે, ત્યારે પણ તે લીલા કરતાકરતા બેસીને ભોજન કરતા રહે, તલમાત્ર પણ હાલે-ડોલે નહિ.'
તીર્થકરોનું બળ ઈન્દ્રોને પણ એટલા માટે જ હરાવી દે છે કે એમનામાં તન-બળની સાથે-સાથે અતુલ મનોબળ અને અદમ્ય આત્મબળ હોય છે. અહિંસા, સંયમ અને પરૂપ ધર્મમાં જેનું મન સદા રમમાણ રહે છે, એને દેવ પણ નમસ્કાર કરે છે, દેવ-દેવેન્દ્ર પણ એવા તીર્થકરોની સેવામાં લાગી રહે છે. એવી સ્થિતિમાં કથા-સાહિત્યમાં નવજાત શિશુ વર્તમાન દ્વારા ચરણાંગુષ્ઠ(પગના અંગૂઠા)થી સુમેરુ પર્વતને પ્રકંપિત કરી નાખવાની વાતને ઇતિહાસ અસંભવ કે અતિશયોક્તિપૂર્ણ નથી કહી શકતું, કારણ કે તીર્થકરનાં અતુલ બળ અને પરાક્રમ સમક્ષ આવી ઘટનાઓ સાધારણ સમજવી જોઈએ.
(તીર્થકર અને ક્ષત્રિય કુળ ) સાધના અને સિદ્ધાંતમાં તીર્થકરોએ સર્વત્ર ગુણ, તપ અને સંયમની પ્રધાનતા બતાવી છે, ક્યાંયે જાતિ અથવા કુળની પ્રધાનતા નથી માની. - એવી સ્થિતિમાં પ્રશ્ન ઊઠે છે કે તીર્થકરોનો જન્મ ક્ષત્રિય કુળમાં જ શા માટે માનવામાં આવ્યો છે? શું એમાં જાતિવાદની ગંધ નથી? [ જેન ધર્મનો મૌલિક ઈતિહાસ 99999999999999999 ૧૩]
