________________
૧૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન પછી દીકરો ભણે અને પછી કહે કે દીકરે દી' વાળ્યા એમ કહે છે ને સમાજમાં. દીકરે દી” વાળ્યો એમ કહેવત છે ને ! એમ આ દીવાળી છે. દિ' વાળવાની વાત છે. આહાહા !
કે પરિણામથી મારો આત્મા ભિન્ન છે તેથી હું જ્ઞાતા છું પણ કર્તા નથી. જેમ પરનો કર્તા નથી તેમ પરિણામનો પણ શુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકનયથી જોવામાં આવે તો (કર્તા નથી). થાય તેને જાણે પણ કરે નહિ તેને જ્ઞાયકતત્ત્વ કહેવામાં આવે છે. તે જ્ઞાયકનો અનુભવ થતાં જે સમ્યફ એકાંતપૂર્વક એ પરિણામ જે થાય તે પરિણામથી હું કથંચિત્ સહિત છું, તેવું જ્ઞાન થાય જ્ઞાન થયા વિના નહીં રહે. સમ્યફ એકાંતપૂર્વક અનેકાંત થાય-થાય ને થાય જ. જો સમ્યક એકાંતપૂર્વક અનેકાંત નથી થયું તો તેનું જ્ઞાન સમ્યક એકાંત નામ નહિં પામે, તે મિથ્યા એકાંતમાં જશે. પોપાબાઈનું રાજ નથી. આહાહાહા !
આ એક ગાથામાં બે વાત છે. આ છઠ્ઠી ગાથામાં બેય સમ્યક એકાંતપૂર્વક અનેકાંત કેમ થાય? દ્રવ્ય પર્યાયનું જ્ઞાન, દ્રવ્યનો આશ્રય અને દ્રવ્ય પર્યાયનું જ્ઞાન, અવલંબન દ્રવ્યનું અને જ્ઞાન દ્રવ્યપર્યાય બેયનું તે બીજા પારામાં કહેશે. પર્યાય માત્રથી ભિન્ન ભગવાન આત્મા છે તે વાત જગતે સાંભળી નથી. દેહથી રહિત છે તેમ સાંભળી હોય. આઠકર્મથી રહિત છે તેમ સાંભળી હોય પણ પ્રમત્ત-અપ્રમત્તદશા, મુનિરાજ કહે છે કે છઠ્ઠા ગુણસ્થાને મારી જે પરિણતિ આવે છે તેવી પ્રમત્ત દશાથી મારો આત્મા ભિન્ન છે. તેમ તેની ઉપર નજર નાખીને કલમ ચલાવું છું કે આ પ્રમત્તથી ભિન્ન છે એમ મને દેખાય છે માટે લખું છું. જીવ મળી જાય તેવું કામ થઈ જાય તેવું છે. આ છઠ્ઠી ગાથા અફર છે. છઠ્ઠીના લેખ છે ફરે તેમ નથી.
પ્રમત્ત દશામાં, સવિકલ્પદશામાં શાસ્ત્રમાં કલમ ચાલે છે ત્યારે તેને પ્રશસ્ત રાગ ઉત્પન્ન થયો છે. સંજ્વલન કષાયનો હજી રાગ છે કે ગુણસ્થાને તે પ્રમત્તદશા, પ્રમત્તદશાનું જ્ઞાન છે પ્રમત્તદશા છે તેને જ્ઞાન જાણે છે. પણ તે કેમ જાણે છે? કે પ્રમત્તદશાથી ભિન્ન છે મારો આત્મા એમ પ્રમત્તને જાણે છે. પ્રમત્તથી હું અભિન્ન છું તેમ જાણતા નથી. નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં અપ્રમત્તમાં જાય ત્યારે તો કાંઈ પ્રશ્ન રહેતો જ નથી પણ પ્રમત્ત અવસ્થા વખતે પ્રમત્ત-અપ્રમત્તનો નિષેધ કરે છે કે ભગવાન આત્મામાં પ્રમત્ત કે અપ્રમત્તદશા નથી.
પ્રમત્ત-અપ્રમત્તદશાને તમારા જ્ઞાનમાં સ્થાપોમાં. જો સ્થાપશો તો અશુદ્ધનયનો વિષય થઈ જશે અને તે અશુદ્ધ જીવને-અશુદ્ધ જીવનો અનુભવ અજ્ઞાની જીવોને છે. અશુદ્ધ જીવ જ માને છે. અશુદ્ધ જીવ એટલે ગુણસ્થાનવાળો જીવ-માર્ગણાસ્થાનવાળો જીવ, વર્ણાદિવાળો જીવ, અશુદ્ધ જીવ છે.
દીવાળી છે. આજ તો દીવાળી છે. આહાહા ! આ મીઠાઈની વાત ચાલે છે. આ બદામના કાજુના ઘૂઘરા બધું બનાવે ને દીવાળીના દિવસે. ૬૭ ગાથા કાઢો. અશુદ્ધ જીવ
