________________
શ્રુતપયાગ એ સાયમાં દ્વારા પરાવવાની ક્રિયારૂપ છે. અહીં સાય તે આત્મા છે, દ્વારા તે શ્રુત છે અને તેમાં ઉપયોગ તે સાયમાં દ્વારા પરાવવાની ક્રિયારૂપ છે. એકાગ્ર ઉપચાગ વડે તે કાર્ય સિદ્ધ થાય છે.
શ્રુતશબ્દ જ્ઞાનવાચક છે અને જ્યાં જ્ઞાન હોય ત્યાં જ્ઞાતા અને જ્ઞેય પણ હાય જ છે. જ્ઞાતા શ્રુતપયાગવત જીવ છે અને જ્ઞેય શ્રુત પ્રકાશમય શુદ્ધાત્મતત્ત્વ છે. શુદ્ધાત્મતત્ત્વને વિષે ઉપયાગ તે સત્ર સિદ્ધિનુ કારણ છે. તે જ સમાપત્તિ છે. નિર્વાણલપ્રદા ચેગીમાતાની ઉપમા તેને ઘટે છે.
શ્રુત શબ્દ વડે કહેનારના મેધ થાય છે અને સાંભળનારની પણ ઉપસ્થિતિ થાય છે. તથા કથનીય તત્ત્વ તરફ પણ વૃત્તિ ખેંચાય છે. શ્રુતના કહેનાર આદ્ય પુરુષ સર્વજ્ઞ અને સદશી છે. શ્રુતને સાંભળનાર સર્વજ્ઞતાના અથી જીવ છે. અને શ્રુત વડે કથનીય તત્ત્વ સાક્ષાત્ યા પર પરાએ શુદ્ધાત્મતત્ત્વ છે.
સજ્ઞાનુ જ્ઞાન શબ્દ વડે અભિવ્યકત થયેલું છે. શબ્દ એ સૂત્ર છે, તેમાં પરોવાયેલ આત્મા તે સેાય છે અને તેને વિષે ઉપયેગ તે સાયની સાથે દ્વારાની એકતાની અનુભૂતિ કરનાર મનાવ્યાપાર છે.
શ્રી નવકારરૂપી સૂત્રમાં ઉપયાગ તે શબ્દમાં સુરતાને પરાવવવાની ક્રિયા છે.
અનુપેક્ષાનુ અમૃત
૩૧
