________________
શમ એટલે કષાયે ઉપશમ. સંવેગ એટલે મેક્ષને અભિલાષ. નિર્વેદ એટલે ભવનું નગુણ્ય. અનુકંપા એટલે હૃદયની આદ્રતા અને આસ્તિક એટલે પરાર્થ એજ પરમાનુષ્ઠાન.
ચારિત્રને પરિણામ સકલ સર્વહિતાશય રૂ૫ હેઈને અવિરત ચારિત્રમાં એથે ગુણસ્થાનકે પણ તે પરિણામનું અસ્તિત્વ સ્વીકારવું પડે.
સ્વહૃદયગત મૈત્રી કે દ્વેષ બીજાઓને શું કરે ? પરંતુ પિતાને તે ફળ આપે જ છે–એ નિશ્ચયનયને મત છે. વ્યવહાર નયને મત એથી વિરુદ્ધ છે. આપણને જે કઈ ફળ મળે છે. તેમાં પર નિમિત્તભૂત હોય જ છે. જીવનનું હિતાહિત નિશ્ચય નયથી સ્વસાપેક્ષ છે. અને વ્યવહાર નથી પરસાપેક્ષ છે. પિત પિતાના સ્થાનમાં બંને ને તુલ્ય બળવાળા છે. પર સ્થાનમાં નિર્બળ છે. કાર્ય બંને નય મળીને થાય છે, તેથી સિદ્ધાન્ત પક્ષ બંનેના સત્યને સ્વીકારે છે.
આમ મૈત્રાદિ ભાવે સર્વ નમાં અનુસ્યુત છે અને તેનું મૂળ કારણ છવજાતિનું એકત્વ છે.
૧૩૮
અનુપક્ષાનું અમૃતા
