________________
કારણરૂપ બનેલી જીવમૈત્રીથી અહિંસા, અહિંસાથી સંયમ અને સંયમથી તપ વધે છે.
અહિંસા છે જામી જાય એપ્તિની ભાત સાચી છે.
તપમાં ધ્યાન પ્રધાન છે. ધ્યાનની સામગ્રી સંયમ છે. સંયમની સામગ્રી અહિંસા છે, અહિંસાની સામગ્રી જીવમૈત્રી છે. જીવમૈત્રીની સામગ્રી પરમેષ્ઠિની ભક્તિ છે, વળી પરમેષ્ઠિ –ભક્તિની સામગ્રી જીવમૈત્રી પણ છે. જીવમૈત્રીની સામગ્રી અહિંસા છે, અહિંસાની સામગ્રી સંયમ છે, સંયમની સામગ્રી તપ છે, તપની સામગ્રી ધ્યાન છે, ધ્યાનની સામગ્રી પરમેષ્ઠિ ભક્તિ છે.
આ રીતે સમતા અને ધ્યાન તથા ધ્યાન અને સમતા પરસ્પર કાર્યકારણરૂપ બનીને મુક્તિનો માર્ગ બને છે. મોક્ષ કર્મક્ષયથી, કર્મક્ષય આત્મજ્ઞાનથી આત્મજ્ઞાન આત્મધ્યાનથી થાય છે.
આત્મધ્યાન વડે સમતા નિપ્રકંપ બને છે. સમતાની સામગ્રી જીવમૈત્રી આદિ છે. તેથી તે ધર્મરૂપી મંગળનું મૂળ છે. તે મંગળના મૂળની પ્રાપ્તિ પંચનમસ્કારથી સિદ્ધ થાય છે.
આમ, ભક્તિ અને મૈત્રી પરસ્પર સંકળાયેલાં છે. જે પરમેષ્ઠિ અને જીવ વચ્ચેની મૂળભૂત આત્મીયતાનાના પ્રધાન કારણરૂપ છે.
અનપેક્ષાનું અમૃત
૧૫૧
