________________
(૬૧)
ભાવનાઓના ભાવ અને પ્રભાવ
અનિત્યાદિ ૧૨ અને ચૈત્ર્યાદિ ચાર ભાવનાઓની એકસરખી અગત્યતા સ્યાદ્વાદ દર્શન માને છે. તેનુ કારણ શરીરાદિ સર્વ પદાર્થોને નિત્યાનિત્ય અને કથંચિત ભિન્નાભિન્ન માન્યા છે, તે છે.
શરીર અને આત્માના સંબંધ સેદાણેદાત્મક છે. શરીર અને આત્મા પોતે પણ કથચિત્ નિત્યાનિત્ય છે.
વૈરાગ્ય પ્રાપ્તિ માટે ભેગ્ન અને અનિત્ય અંશના વિચાર વધારે ઉપકારક છે. તેથી અનિત્યાદિ ભાવનાઆમાં તેને જ એક અપાય છે.
જીવ જીવનો સંબંધ પણ ભેદાભેદવાળા અને જીવપદ્મા` પણ કથ′ચિત નિત્યાનિત્ય ધર્મોવાળે હાવાથી મૈથ્યાદિ ચાર ભાવનાઓમાં અભેદ અંશને મહત્ત્વ આપ્યુ છે.
જો તેમ ન કરવામાં આવે, તે બીજાને હણનાર તુ તને જ હણે છે, એમ કેમ કહી શકાય ? ત્યાં અભેદને મુખ્યતા આપવાથી જ હિંંસા રાકાય છે.
અનુપેક્ષાનુ અમૃત
૧૪૭
