________________
બોધિ સમાધિ અને આરોગ્ય
(૫૩)
બધિ એ સર્વ શાસ્ત્રને સાર, ચારિત્રને પ્રાણ અને સમગ્ર કિયાનુષ્ઠાનના સાધ્યરૂપ જણાય છે. બેધિ એ જ્ઞાન દર્શન અને ચારિત્રરૂપ છે. એ ત્રણે ગુણના સ્વરૂપને સ્પષ્ટ સમજવાથી બધિ સમજાય છે. - સમાધિ એ ચિત્તની નિર્મળતા, ઉપશમભાવ અથવા કુશળ મનરૂપ છે. આરોગ્ય અર્થાત્ મેક્ષ, તેના સિવાય શાન્તિ છે જ નહિ. એટલે મેક્ષ માટે બધિ અને બેધિ માટે સમાધિ એ રીતે કાર્ય કારણભાવ છે.
વૈતાદ્વૈતરૂપ સ્યાદ્વાદ, વ્યવહાર-નિશ્ચયરૂપ ધર્મ, ઉર્ધ્વતા તિર્લફરૂપ સામાન્યએ સમત્વ સ્વાર્થનું ઉપસર્જન અને પરાર્થની પ્રધાનતા અને સમાધિનાં સાધન છે. સ્વાર્થ ગૌણ ન બને ત્યાં સુધી પરાઈ પાંગળો રહે છે.
શ્રી તીર્થકર ભગવતે સ્વયં સ્વાર્થનું વિસર્જન કરે છે. ત્યારે સામાન્ય મનુષ્યને તે તે અત્યંત આવશ્યક
૧૨૮
અનુપેક્ષાનું અમૃત
