________________
મહેલ મનાવ્યા છે. રાષ્ટ્ર નિર્માણુ કાર્યો કર્યા છે અને મન
つ
દ્વારા જ સ્વગ તથા મેાક્ષ સુલભ બને છે.
શરીર અને ઇન્દ્રિયે તે પશુઓને પણ છે. વળી તેમાં શક્તિ પણ વિશેષ હાય છે. છતાં મનુષ્ય કરતાં પશુ નિખળ ગણાય છે કારણ કે તેમને પ્રગટ મન હેતુ નથી. તેથી મનવાળા માનવી પશુને વશ કરી શકે છે. પછી ભલે તે અશ્વ હાય કે હાથી, ઊંટ હૈાય કે પાડા હાય. તાત્પર્ય કે બળવાન એવું મન મળવુ એ પણ એક પ્રકારના પુણ્યદય છે આવા બળવાન મનના સદુપયોગ કરવાની કળા એક માનવભવમાં જ સાધી શકાય છે.
.
માણસ પોતે ખરીદેલી કિંમતી વસ્તુને જે વિવેકથી સદુપયોગ કરે છે, માવજત કરે છે, તે જ વિવેકથી મનને સદુપયોગ કરવામાં આવે, તે વિશ્વ વિસ્મયકારી મહાકાર્યો તેના દ્વારા થઈ શકે. સદુ૫યોગ એટલે સતના ઉપયોગ મનને સદા સતની સેવામાં જોડી દેવુ તે સદુપયેાગ છે.
નદીમાં નિળ જળ ભરપૂર હાય છે અને પ્રચંડ વેગપૂર્વક વહેતુ હોય છે, તે ખોટુ નથી પણ તેને તરવાની કળા ન જાણવી તે ભુલ છે, પ્રમાદ છે. સમુદ્ર ઘણા ઊડા છે, તેા પણ મનુષ્ય બુદ્ધિના બળથી તેને પાર કરવા માટે સ્ટીમ બનાવીને તેને પાર કરી જાય છે. સમુદ્રમાં પાણી નહાવુ' એ ઈચ્છવા ચેાગ્ય છે, કે હાવા છતાં બુદ્ધિનાં મળથી તેના તાગ પામવા અને તે પમાડનાર મન હાવુ, તે ઈચ્છવા ચેાગ્ય છે ?
અનુપેક્ષાનુ અમૃત
૫૮
