________________
પહેલા ઉપાયમાં જિનભક્તિ છે. બીજામાં જીવમૈત્રી છે. એકમાં સુકૃતાનુમોદના છે. બીજામાં દુષ્કતગહ છે. એકમાં પૂજ્ય-તત્વ સાથે ઉચિત વ્યવહારનું પાલન છે, બીજામાં સંપૂર્ણ જીવરાશિ સાથે ઉચિત સંબંધ છે.
તાત્પર્ય કે નમવું અને ખમવું, એ આરાધનાને સાર છે. નમનીયને ન નમવું, તે અપરાધ છે. તેનું પ્રાયશ્ચિત નમનીયને નમવાથી થાય છે. બધા ને ખમવામાં ભવસ્થિતિને પરિપાક થાય છે. આ બે ઉપાયે વડે જીવ શિવપદને અધિકારી બને છે.
પ્રાર્થનાથી પરિસ્થિતિ પલટાય છે ? ના. પ્રાર્થનાથી માનવી પલટાય છે અને પછી તે પરિસ્થિતિને પલટે છે.
*
બે સમયે માણસની નિર્બળતા પ્રગટ થાય છે. એક, બોલવાની તક મળે ત્યારે ન બોલે. બીજા, ચૂપ રહેવાનું હોય ત્યારે બોલ્યા કરે.
અનપેક્ષાનું અમૃત
