Book Title: Agam 11 Ang 11 Vipak Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
विपाकचन्द्रिका टीका, अवतरणिका मपि स्मरणं नास्ति-मया प्रत्यवेक्षिते सुप्रमाणिते च देशे निक्षेप्तव्यम्' इति; तेन यो निक्षेपः क्रियते तदनाभोगनिक्षेपाधिकरणम् ४ ।
(३) संयोजनं संयोगः= मिश्रणम् , एकत्वीकरणं वा, त्द्रपमधिकरणंसंयोगाधिकरणम् । तद् द्विविधम्-भक्तपानसंयोगाधिकरणम् , उपकरणसंयोगाधिकरणं चेति । तत्र भक्तम् अशन-खाद्य-स्वाद्यभेदात् त्रिधा। तस्य संयोजन-पात्रे मुखे वा व्यञ्जन-गुडोपदंश-फल-शाकादिना सह मिश्रणम् एकत्वीकरणं वा, तथा-पानस्य द्राक्षा-दाडिमपानकादेरपि प्रासुकजलारनालादेश्च खण्डशर्करामरिचादिभिः सह पात्रे मुखे वा संयोजनं तत् । उपकरणस्थान पर ही रखना चाहिये, उसके द्वारा जो उनका निक्षेप किया जाता है वह अनाभोगनिक्षेपाधिकरण है, अर्थात् किसी वस्तु को योग्य स्थानमें न रखकर विना प्रतिलेखित, विना प्रमार्जित किये कहीं भी रख देना अनाभोगनिक्षेपाधिकरण है ४।।
(३) संयोगाधिकरण-मिला देने का नाम अथवा एकमेक करने का नाम संयोग है। इस रूप जो अधिकरण है। वह संयोगाधिकरण है । यह भी दो प्रकार का है-(१) भक्तपानसंयोगाधिकरण, (२) उपकरणसंयोगाधिकरण । अशन, खाद्य और स्वाद्य के भेद से भक्त ३ प्रकार का है। पात्र में अथवा मुख में व्यञ्चन, गुड़, फल और शाक आदि के साथ भक्त-भोजन को मिलाना, अथवा भोजन को इनके साथ एकमेक करना वह भक्तसंयोगाधिकरण है। इसी प्रकार पीने योग्य द्राक्षा, दाडिम आदि के रस, एवं अन्य प्रासुक जल, आरनाल (कांजी) आदि को मिश्री, शक्कर और જે તેનો નિક્ષેપ કરવામાં આવે છે તે અનાગ-નિક્ષેપાધિકરણ છે, અર્થા–કોઈ પણ વસ્તુને એગ્ય સ્થાન પર નહિ રાખતાં પ્રતિલેખિત કર્યા વિના અને પ્રમાજિત કર્યા વિના ગમે ત્યાં રાખી દેવું તે અનાગ-નિક્ષેપાધિકરણ છે (૪)
(૩) સંગાધિકરણ-મેળવી દેવું તેનું નામ અથવા તે બે વસ્તુને એકમેક કરી દેવું તેનું નામ સંગ છે. સંગરૂપ જે અધિકરણ છે તે સંગાધિકરણ છે, તેના પણું मे ४२ छ-(१) मान-संयोगाधि४२९], (२) ५४२९-सयाधि४२११, २मशन, मार અને સ્વાદ્યના ભેદથી ભક્તના ત્રણ પ્રકાર છે. પાત્રમાં અથવા મુખમાં વ્યંજન, ગોળ, ફળ અને શાક આદિની સાથે ભક્ત–ભેજનને મેળવી દેવું, અથવા ભેજનને તેની સાથે એકત્રિત કરી દેવું તે ભકતસંગાધિકરણ છે. એ પ્રમાણે પીવા ચગ્ય દ્રાક્ષ, દાડમ આદિને રસ, તેમજ અન્ય પ્રાસુક પાણી, આરનાલ-કાંજી આદિને ખાંડ, સાકર અને મરી
શ્રી વિપાક સૂત્ર
