Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूत्रकृताङ्गसूत्रे __ अन्वयार्थः--(केसलोएणं) केशलुंचनेन (संतत्ता) संतप्ताः पीडिताः (बंभचेरपराइया) ब्रह्मचर्यपराजिताः ब्रह्मचर्ये भग्नाः सन्तः (तत्थ) तत्र केशोत्पाटने दुर्जयकामोद्रे के वा (मंदा) मन्दा अल्पसत्वाः कातराः (केयणे) केतने जाले (विट्ठा) विद्धाः (मच्छा व) मत्स्या इव (विसोयंति) विषीदंति क्लेशमनुभवंति नियन्ते वा इति ॥१३॥
टीका-'केसलोएणं' केशलुंचनेन 'संतत्ता' सन्तप्ताः पीडिताः केशोत्या. टनेन महती खलु पीडा समुत्पद्यते देहिनाम् । तादृश पीडयाऽल्पसत्वो दीनतामुपगच्छति । तथा 'बंभचेरपराइया' ब्रह्मचर्यपराजिता:ब्रह्मचर्यभग्नाः सन्तः । 'तत्य' तत्र केशलोचने प्रबलकामोद्रेके सति 'मंदा' मन्दा:-जडाः पुरुषाः । 'विसीयंति' विषीदन्ति संयमानुष्ठानं प्रति शिथिली भवन्ति । यद्वा-सर्वथा संयमानुष्ठानात् परिभ्रष्टा एव भवन्ति । तत्र दृष्टान्तमुदाहरति-मच्छा इत्यादि । 'केयणे' केतने जाले 'विट्ठा' बिद्धाः 'मच्छा' मत्स्याः 'व' इव-यथा मत्स्यो ___ अन्वयार्थ--केशलोंच से पीडित होकर तथा ब्रह्मचर्य से पराजित होकर अर्थात् कामवासना का दुर्जय उद्रेक (कामवासना में अत्यन्त आतुर होकर) होने पर कायर साधु जाल में फसे हुए मच्छों के जैसा क्लेश को अनुभव करते हैं या मर जाते हैं ॥१३॥
टीकार्थ--केशों का लुचन करने में प्राणियों को बहुत पीडा होती है और उस पीडा से कायरजन दीनता को प्राप्त होते हैं अतएव केशलोंच से संतप्त होकर तथा ब्रह्म वर्य का पालन करने में असमर्थ होकर मन्द अर्थात् धैर्यहीन पुरुष विवाद करते हैं-संयम के अनुष्ठान में शिथिल हो जाते हैं । अथवा संयमानुष्ठान से सर्वथा भ्रष्ट हो जाते हैं। इस विषय में दृष्टान्त कहते हैं-जैसे मत्स्य जाल में फंस कर और
સૂત્રાર્થ – કેશલુંચનથી પીડા અનુભવતો તથા બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું પાલન કરવાને અસમર્થ એ કાયર સાધુ કામવાસનાને દુર્જય ઉદ્રક થાય ત્યારે જાળમાં ફસાયેલી માછલીની જેમ કલેશને અનુભવ કરે છે, અને સંયમના માર્ગેથી ભ્રષ્ટ થઈ જાય છે.
ટીકા–કેશને લેચ કરતી વખતે સાધુઓને ખૂબ જ પીડા થાય છે, તે પીડાને કારણે કાયર (અપસવ) સાધુને વિવાદને અનુભવ કરે છે, એ જ પ્રમાણે બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરવાને અસમર્થ હોય એ સાધુ કામવાસનાને ઉદ્રક થાય ત્યારે સંયમના અનુષ્ઠાનમાં શિથિલ થઈ જાય છે, અથવા સંયમને પરિત્યાગ કરી નાખે છે. આ વાતને વધુ સ્પષ્ટ કરવા માટે સૂત્રકારે નીચેનું दृष्टान्त मायूछे.
શ્રી સૂત્ર કતાંગ સૂત્ર : ૨
