________________
[ ૪૨ ]
આત્મબેાધરસાયનમ્
ચંપા નગરીમાં જિતશત્રુ રાજા હતા. તેને સુકુમાલિકા નામે રાણી હતી. રાજા-રાણી અને વિષયાસક્ત હતા. મંત્રીએ વગેરે રાજાની વાસનાથી ઉભગી ગયા હતા. રાજ્યતંત્રને સ્થિર કરવા માટે રાજા-રાણી અન્નેને નસામાં ચકચૂર બનાવીને દૂર દૂર વનમાં મૂકાવી દીધા. નસેા ઉતર્યાં ત્યારે તે બન્નેને થયું કે આપણે કયાં છીએ. દિશા સૂઝતી નથી ને વનમાં આગળ વધે છે. રાણીને તરસ લાગી ત્યારે ત્યાં પીવાને પાણી પણ મળતું નથી. છેવટે રાજા પેાતાના માહુમાંથી લેાહી કાઢીને પડીયામાં ગંદું પાણી મળ્યું છે કહીને રાણીને પીવરાવે છે. ઘેાડે દૂર ગયા નહિં ત્યાં રાણીને ભૂખ લાગી ત્યારે પણ સાથળમાંથી માંસ કાઢી-રાંધીને પક્ષીનુ માંસ મળ્યું છે એમ કહીને ખવરાવે છે. એમને એમ વન વટાવીને અન્ને એક નગરમાં આવ્યા ને ત્યાં રાણીના ઘરેણાં વેચીને રાજા ધંધા કરવા લાગ્યા. એકદા રાણીએ કહ્યું કે મને એકલા ઘરમાં બીક લાગે છે. રાજાએ એક પાંગળાને શેાધી કાઢચો ને ઘરે રાખ્યા. તે પાંગળાને અતિશય મધુર હતા. રાણી તેના કંઠ પર મેાહી પડી. પછી તેા ધીરે ધીરે પરિચય વધતા રાજા તેને શલ્ય રૂપ લાગવા માંડયો. એકદા વસંત ઋતુમાં ખૂખ મદિરાપાન કરાવીને રાજાને તે બન્નેએ નદીમાં હડસેલી મૂકયા. ને પાંગળાને પતિ રૂપે રાખીને રાણી રહેવા લાગી. ખભે ઉપાડીને ફરે, પાંગળા ગાય—લેાકેા ખુશ થાય ને દાન આપે. એ પ્રમાણે જીવનનિર્વાહ તેએ કરવા લાગ્યા. બીજી ખાજી રાજા જિતશત્રુ નદીમાં તણાતા-તણાતા એક નગરને પાદરે કાંઠા પર આવ્યા. ત્યાંના રાજા અપુત્રીયા
