________________
[ ૬૮ ]
આત્મખેધરસાયનમ
દુઃખથી મુક્ત થાએ એવી ભાવના મૈત્રી કહેવાય છે. તીથ કર નામકર્માંના મૂળમાં આ ભાવના મુખ્ય ભાગ ભજવે છે. ગુણવાન પુરુષા કે જેએના જીવનમાં પૂજ્ય ને અનુકરણીય ગુણ્ણા હેાય, એવા મહાપુરુષાના ગુણેા સાંભળીને હૃદયમાં આનની ઉર્મિ આવે હષ થાય એ પ્રમેાદ ભાવના છે. દીન હાય, પીડિત હોય, ધમ વહેાણા હેાય એવા પ્રાણીઓ પ્રત્યે દયાની લાગણી થઈ આવે તે કારુણ્ય ભાવના છે અને દેવગુરુ ને તારક જે ધમ તેની નિન્દા કરનારા જીવાને સાચી વાત સમજાવવા છતાં ન સમજે ત્યારે તેના પ્રત્યે ઉપેક્ષા કરવી તે માધ્યસ્થ્ય ભાવના છે. આ ચારે ભાવનાને નિત્ય ભાવવાથી જીવને ઘણા લાભ થાય છે.
ચક્રવર્તિ જેવા ચક્રવર્તિ જે ષટ્સ'ડના અધિપતિ હતા એવા ભરત મહારાજા પણ આદર્શ ભવનમાં લેાકાલેાક પ્રકાશકે કેવળજ્ઞાનના ધણી બન્યા તે આ ભાવનાના જ પ્રતાપે ! અરે ! નાચતાં-નાચતાં જેને કેવળ એક નટડી માટે પ્રાણપ્યારા માતા-પિતા ને સ્વજનાને છેહ દઇને ગામેાગામ કરવાતુ હસતે મુખે કબૂલ્યું હતું તે ઈલાચીપુત્ર પણ ભાવનાની સેાપાનશ્રેણિ ઉપર ચઢીને જ કેવલજ્ઞાની અન્યા હતા તે વાતના ખ્યાલ છે ને! તે વૃત્તાન્ત આ પ્રમાણે છે:--
વસન્તપુર નામનું નગર હતું. ત્યાં અગ્નિશમાં નામના બ્રાહ્મણ રહેતા હતા. તેને પ્રીતિમતી નામની સ્ત્રી હતી. તે દ્રુ પતી ધર્મમાં ખૂબ આસ્થાવાળા હતા. એકદા નગરમાં મુનિમહારાજ પધાર્યા ત્યારે આ દ્વિજ-૬ પતી તે જ્ઞાની મુનિ
