________________
[ ૧૧૪ ] -
આત્મખેધરસાયનમ્
યાવત્ પ્રાણાન્તના ડર દેખાડવા છતાં કાલકસૂરિ મહારાજ અડગ રહ્યા. સત્યને જ વળગી રહ્યા.
તે રોચક વાત આ પ્રમાણે છે.
તુરમણી નામની નગરીમાં કાલક નામે બ્રાહ્મણ રહેતા હતા. સ્વભાવે વિનીત હતા. તેને ભદ્રા નામની બહેન હતી. તેને દત્ત નામના પુત્ર હતા. કાલકે ગુરુમહારાજના ઉપદેશ શ્રવણથી દીક્ષા લીધી. દત્ત ઉપર કેાઈ છત્ર રહ્યું નહિં. કહે. નાર-ટાકનાર ન હેાવાથી તે જેમ ફાવે તેમ સ્વચ્છ રીતે વવા લાગ્યા. ઉગતી વયમાં સારા માર્ગે દોરનાર ન મળે તા જીવન વિચિત્ર ને વિષમ થઈ જાય છે. દત્તના મિત્રપરિવાર સ્વૈરવિહારી હતા, એટલે દિનાનુદિન વ્યસની અને મનસ્વી જીવન એકાબૂ વધતું ગયું. યાગાનુયોગ તે નગરના રાજા જિતશત્રુને ત્યાં સેવક તરીકે રહેવાના યોગ દત્તને મળી ગયા. હાંશીયારીથી આગળ વધતાં તે પ્રધાનપદ સુધી પહોંચી ગયા.
अन्यस्मात् लब्धपदेा नीचः प्रायेण दुस्सहे। भवति पांढरे સ્વભાવે જ ચંચળ ને અળવીતરા તેા હાય જ ને તેમાં સુરા દારુ પીવે એટલે શું બાકી રહે. તેમ દત્ત આમે અવિવેકીને સરદાર તેા હતેા જ અને તેમાં સત્તા મળી એટલે શું બાકી રહે. રાજ્યના થાડા સૈનિકાને પૈસા આદિના પ્રલેાભને આપીને પેાતાના કરી લીધા અને જિતશત્રુ રાજાને રાજ્યપદ્મથી ભ્રષ્ટ કરી પેાતે રાજા થઈ ગયા. લાકે તેને ચાહતા નથી, સભ્યજને વખાડે છે. છતાં સત્તાના સૂત્રેા હાથમાં હાવાથી તે રાજ્ય ચલાવે છે.
