Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 13

आगम
(४५)
"अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः )
.......... मूलं [११-१३] / गाथा [...] ...... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] "अनुयोगद्वार' मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
प्रत
सूत्रांक
श्रीअनु हारि.वृत्त
सका
॥
९
[११-१३]
गाथा ||१..||
॥
पक्षालम्बन शास्त्रमभिगृह्यते, शिक्षिते भवति, स तत्र वाचनादिभिर्वर्तमानोऽपि व्यावश्यकामिति क्रिया, अत्र च 'सुपा लुग' त्यादिना छंदामद्रव्यावश्यएन(इति)शिक्षितमित्यपि भवति, तन शिक्षितमित्यंत नीतमधीसमित्यर्थः, स्थितमिति चेतसि स्थितं न पश्यसमितियायत, जिसमिति परिपाटीकाधिकारः कुर्वतो दुनमागच्छनीत्यर्थः, मितमिति वर्णादिभिः परिसंख्यातामिति हृदयं, परिजितामिति सर्वतो जितं परिजितं, परावर्तनां कुर्वतो यदुत्कमे-16 णाप्यागपतीत्यभिधायः, नाना समं नामसमं, नाम-अभिधानं, एतदुक्तं भवति-स्वनामवन शिक्षिताचिगुणोपेतमिति, घोषा-सदाचादयः। वाचनाचार्याभिहितपोपैः समं घोषसम, अक्षरन्यून हीनाक्षरं न होनाक्षरमहीनाक्षरं, अधिकाक्षरं नाधिकाक्षरमनत्यक्षरमिति, विपर्यस्तरत्नमालागतरत्नानीव न व्याविद्धानि अक्षराणि यस्मिंस्तदव्याविडाक्षरं, उपलाकुलभूमिलाङ्गलवन्न स्खलितमस्स्वलितं, न मिलितममिलितं असरशधान्यमेलकवत् न विपर्वस्तपदवाक्यमन्यमित्यर्थः, असंसक्तपदवाक्यविच्छेद.ति, अनेकशास्त्रग्रन्थसंकरात अस्थानछिन्नपन्थना द्वा न व्यत्याऽऽडित फोलिकपायसवत् भेरीकथावत्यव्यत्यामेडितं, अस्थानाछिन्नमगधनेन व्यत्यामेजितं यथा 'प्राप्त राज्यस्य रामस्य राक्षसा निधनं गते' त्यादि, प्रतिपूर्ण ग्रंथतोऽर्थता, तब प्रयतो मात्रादिभिर्यप्रतिनियतप्रमाणं छदसा वा नियतमानमिति, अर्थतः परिपूर्ण नाभ म साकांक्षमध्यापकं स्वतंत्रं चेति, उदातादिघोषाषिकलं परिपूर्णयोथं, आह-पोषसममित्युक्तं ततोऽस्य को विशेष: । इति, उच्यते, घोषसममिति शिक्षितमधिकृत्योक्तं प्रतिपूर्णपोषं सूचार्यमाणं गृहात इत्ययं विशेषः, कंठश्रौष्ठी कंठोष्ठं प्राण्यगत्वादेकबहावस्तेन विषमुक्तमिति विग्रहः, नाम्यायालमूकभाषितवत् , वाचनया उपगतं गुरुवाचनया हेतुभूतयाऽवा, न कांघाटफेन शिक्षितमित्यर्थः, पुस्तकावा अधीनमिति, स इति सत्व: 'ण' मिति वाक्यालबारे तत्राऽऽवश्यके वाचनया प्रतिप्रश्नेन परावर्तनेन धर्मकथया वर्तमानो व्यावश्यकमिति वाक्यशेषः ॥९ ॥ नानुप्रेशया व्यापत्ये इच्यावश्यक, कस्माद् ?, अनुपयोगो द्रव्य' मिति कृत्या, अनुप्रेक्षया तु तदभावः, तत्र प्रन्थतो शिष्याऽध्यापनं वाचना
दीप अनुक्रम [१२-१४]
~13~