Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 74

आगम
(४५)
“अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः )
........ मूलं [१२९-१३०] / गाथा [५७-८२] ..... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] "अनुयोगद्वार' मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
प्रत
नवरसाः
सूत्रांक [१२९१३०] गाथा ||५७८२||
X46454
श्रीअनु किंकर्तव्यतावदान्येन आत्मपरिणामः, विषादमरणे प्रतीते इति गाथार्थः । उदाहरणमाह-रौद्रो रसो यथा 'भिउडि गाहा (१७१-१३७) हारि वृत्ताला भृकुटि:-कलाटे पछिभंगः, तथा विभितं ग्यत्कृतं मुखं यस्य तथाविधः, तस्यामंत्रणं हे शुकृतिविषितमुख! संदष्टोध-प्रस्तओष्ठ इस्थः, इतः।
माइतीततश्च रुधिरोत्कीर्ण:-विक्षिप्तरुधिर इति भावः, हसि-पसुं व्यापादयस्यतः असुरनिभ:-असुराकारः भीमरसित:-भयानकशब्द! अतिरौद्रः ॥७ ॥
रौद्रो रसो इति गाथार्थः । श्रीइनकलक्षणमाह-'विणओं' गाहा (*७२-१३७) विनयोपचारगुष्यगुरुदारव्यविक्रमोत्पन्न इति, विनयोपचारादिषु व्यतिक्रमशयः प्रत्येकमभिसंबद्धयते, भवति रसो बीडनकः, लक्जाशंकाकरण इति गावाः, उदाहरणमाह-बीडनको रसो यथा। 'किलोइय' गाहा (*७३-१३७) विदेशाचारोऽतिनववध्याः प्रथमयोन्यवेदर तरंजित तनिवसनमभतयोनिसंज्ञापनार्थ पटळकविन्यस्तसंपादितपूजोपचारः सकललोकप्रत्यक्षमेव तद्गुरुजनो परिवंदते इत्येवं चात्मावस्था सखीपुरतो वधूभणति किं लौकिकक्रियायाः - ज्जनकतरम् ? इह हि लज्जिता भवामि, निवारेज्जा-विवाहो तत्र गुरुजनो परिवदति यद्वधूपोति-वधूनिवसनमिति गाथार्थः । बीभत्सरसलक्षणमाह-'अमुई' गाहा (७४-१३८) अशुचिकुणपदर्शनसंयोगाभ्यासगंधनिष्पन्नः, कारणाशुचित्वावशुचि शरीरं तदेव प्रतिक्षणमासन्नकुणपभावात् । कुणपं तदेव च विकृतप्रदेशत्वाद् दुर्दर्शन तेन संयोगाभ्यासात्तद्धोपलब्धेर्वा समुस्पन्न इति निर्वेदाइ बिहिंसालक्षणो रसो भवति बीभत्स इति गाथार्थः, उदाहरणमाह-बीभत्सो रसो यथा 'असुइ' गाहा (*७५-१३८) सूत्रसिद्ध । हास्यलक्षणाभिधित्सवाऽऽद-रूबवय' गाहा (*७६-१३८) रूपवयोवेषभाषाविपरीतविडम्बनासमुत्पनो हास्यो मनामहर्षकारी प्रकाशाग:-प्रत्यक्षलिंगो रसो भवतीति गाथार्थः, उदाहरणमाह-'हास्यो। रसा यथा 'पामुत्तमसी' गाहा (*७७-१३९) प्रकटार्थी । करुणरसलक्षणमाइ- पियविपिओग' गादा (८-१३९) प्रियविप्रयोगांधव-IN व्याधिनिपातसंभ्रमात्पन्नः शोचितविलपित्तप्रम्लानरूदितलिंगो रसः करुणः, तत्र शोषित-मानसो विकारः, शेष प्रकदार्थमिति गाथार्थः, उदाहर.
SACA
॥७
॥
दीप अनुक्रम [२०५२०४]
~74~