Aagam 45 Anuyogdwaar Haaribhadriyaa Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 122

आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१४६
१४८]
गाथा
||११६
११८||
दीप
अनुक्रम
[२९९
३१०]
"अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र - २ (मूलं + वृत्तिः)
मूलं [१४६-१४८] / गाथा [११६-११८]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी - रचिता वृत्तिः:
श्रीअनु० हारि. वृत्तौ
॥११८॥
कान्वाऽभ्युपगमेन कर्मबन्धक्रियाऽभावप्रतिपादकत्वाद्, उक्तं च- "उत्पन्नस्यावकस्थानावभिसंधाय योगतः । हिंसाऽभावान बन्धः स्यदुपदेशो निरर्थकः ॥ १॥" इत्यादि, उन्मार्गः परस्परविरोधात् विरोधाकुलत्वं चैकांतक्षणिकत्वेऽपि हिंसाऽभ्युपगमाद, उक्तं च तत्र प्राणी प्राणिज्ञानं घातकचित्तं च तता चेष्टा । प्राणैश्च विप्रयोगः पंचभिरापद्यते हिंसे ॥१॥" त्यादि, अनुपदेशः अतिप्रवर्त्तकत्वाद् उक्तं च- ''सर्व क्षणिकमित्येतत् झत्वा को न प्रवर्त्तते । विषयायो विपाको मे, न भावीति यतः १ ॥ १ ॥ " इत्यादि, यतञ्चैवमतो मिध्यादर्शनं, वयच मिध्यादशनमितिकृत्वा नास्ति परमयवक्तव्यतेति वर्त्तते, एवं समयांतरेध्ववि स्वबुध्या उत्प्रेक्ष्य योजना कार्या, बस्मात् सर्वा स्वसमययतव्वता, नास्ति परसमयवक्तव्यतेति, अन्ये तु व्याचक्षते-परसमयोऽनर्थादिदुर्णयरूपत्वाद्, यथाभूतस्त्वसौ विद्यते प्रतिपक्षसापेक्षस्तथाभूतः स्याद्वादागत्यात स्वसमय एवेदि, तदुक्तं च- "नयास्तव स्यात्पदान्ता इमे रसोपविद्धा इव लोहधातवः । भवन्त्यभिप्रेतगुणा यतस्ततो भवन्तमार्याः प्रणता हितेषिणः ॥ १ ॥" इत्यादि, आह-न खलु अनेकांन्त एव मवममीषां शब्दाचानां तत्कथमेवं व्याख्यायते १ इति उच्यते, विवादस्तद्विषयः, शुद्धनाञ्चैते भावप्रधानाः, तद्भावश्रेत्थमेवेति न दोषः, सेयं वक्तव्यतेति निगमनं उच्च वक्तव्यता । सामत्रत्तमर्थाधिकारः- स च सामायिकादीनां प्राक् प्रदर्शित एवेति न प्रतन्यते, वक्तव्यतार्थाधिकारयोश्चायं भेद:- अर्थाधिकारो हाध्ययने आदिपवादारभ्य सर्वपदेष्वनुवर्त्तते, मुद्रास्तिकाचे मूर्त्तत्वबद्, देशादिनियता तु बसव्यतेति |
॥' से किं तं समोवारे ?' इत्यादि ( १४९-२४६ ) समवतरणं समवचारः, अध्ययनासन्नताकरणमिति भावः अयं च पडूविधः प्रज्ञप्त इत्यादि निगदसिद्धमेव यावभासरीर भव्य शरीर व्यतिरिक्तो द्रव्यसमवतारस्त्रिविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा— आत्मसमवतार इत्यादि, तत्र सर्वद्रव्या| प्यप्यात्मसमवठारेणात्भावे सभववरन्ति-वर्त्तन्ते, तद्व्यतिरिक्तत्वाद्, यथा जीवद्रव्याणि जीवभाषे इवि, भावान्तरसमबतारे तु स्वभावत्यागा
~122~
अर्था
धिकार: सम्वतारथ
॥११८॥